Kynverund og kynhlutverk í Róm og Grikklandi til forna!

Ég hef verið að lesa bók í vetur í námskeiði í nýja testamentisfræðum. Þar er umfjöllunarefnið “dauðinn á milli Jesú og Páls”. Bókin umrædda er eftir John Dominc Crossan og Jonathan L. Reed. Það sem er skemmtilegt við þessa bók er að hún vinnur mikið út frá fornleifafræðinni og rannsóknum hennar í nálgun sinni. 

Í bókinni er farið í trúarbrögð Rómverja og einnig  kíkt aðeins á launhelgarnar sem að mér finnast alveg afskaplega áhugaverðar og mun skoða í tenglsum við lokaritgerðina mína.  Þeir félagar koma m.a. inn á trúarbrögð sem að tengdust hinni miklu móður (Magna Mater). Ásamt því að dýrka hina miklu móður var hinn ungi fallegi Attis dýrkaður. Hann átti að hafa gelt sig vegna afbrýðissemi hinnar miklu móður. Hann dó en hún reisti hann upp frá dauðum. Hann varð síðar módel fyrir hina svokölluðu “galli”. En það voru prestar sem að geltu sig og klæddu sig í skæra lit svo að eitthvað sé nefnt.

Í augum Rómverja voru “galli” hvorki karlar eða konur. Sjálfspíningar þeirra voru litnar illu auga af rómverskum höfundum. Þeim var gefið að sök að stunda munnmök við konur í stað þess að vera geldingar eins og þeim bar.  “Galli” rugluðu rómverska karlmenn í ríminu eftir að hafa unnið á sjálfum sér spjöll stóðust þeir ekki lengur rökin fyrir “eðlilegri” kynlífshegðun karlmanna sem var líst með “inngöngu (penetration)” og stjórnun. Með því að leggjast svo lágt að að fara inn í konur með tungunni gerðu þeir lítið úr karlmönnum, voru álitnir “and-karlmannlegir”. “Galli” fóru yfir mörkin og þess vegna rugluðu þeir karlmannselítuna og það sem að þeir álitu sem viðeigandi kynlífshlutverk.

 Um getnaðarlim karlmanna og stjórnun í Róm til forna. 

Í Róm til forna var eðlileg kynferðisleg hegðun tengd völdum, kyni, aldri og stöðu. Þar var fullorðinn karlmaður sem átti land valdamestur. Eðlileg kynferðisleg hegðun á tímum Páls var því byggð á stjórnun og valdi. Í sinni verstu mynd var það byggt á undirgefni og auðmýkingu. Áletranir og slagorð sem hafa verið skrifuð í hornum á baðhúsum, svefnherbergisveggjum og á öðrum myndum gefa til kynna ekki hafi verið til hugsun um kynferðislega gagnkvæmni, frekar er um að ræða kynferðislegt stigveldi.  

Þessar myndir gefa til kynna karlkynsvald, misnotkun og jafnvel auðmýkingu á kvenlíkömum. Þær tilgreina sérstaklega vald karlmannsins, eignarétt hans og inngöngu hans inn í kvenlíkamann.  Hið stóra hlutverk sem valdið lék í félagslegum ritum um kynferði til forna kemur einnig fram í því hvernig Grikkir og Rómverjar greindu á milli virkra hlutverka og óvirkra hlutverka, þar sem að hið æðra var skilgreint sem virk karlkyns “innganga” (penetration). Karlmaðurinn er alltaf skilgreindur sem virkur en konan óvirk. 

Hugmyndir um virkni og inngöngu voru ekki aðeins tjáðar með kyni, stétt og stöðu. Hinn vel stæði maður var frjáls til að fara virkt inn í nánast hvern sem er, viðfang hans gat verið kona, ungur maður eða lágstéttar maður. Þetta sýnir það hversu algeng og svo virðist sem að samþykkt samskipti tveggja karlmanna voru í Grikklandi og Róm og verða þau að skiljast innan þessa ramma. Í Grikklandi hafði það lengi verið algengt að fullorðnir karlmenn sem að áttu land fóru inn í ekki aðra karlmenn í sömu stöðu heldur unga táningspilta. 

Í Róm var það þannig að ríkir menn höfðu á heimili sínu táningspilta sem voru þrælar og karlmenn innflutta frá litlu Asíu, sem voru sérstaklega fluttir inn til kynlífsnotkunar. Þeir voru sóttir og farið var virkt inn í þá líkt og gert var við konur. Síðar losuðu hinir ríku rómversku karlmenn sig við þá þegar þessi ungu menn fullorðnuðust.  

Það að vera aðili sem að farið var inn í var staða sem að féll konum, drengjum og þrælum í hlut. Þau voru auðmýkt í leiðinni.  Það sem var ekki til innan þessarar myndar var jafningja staða eða jafningja samband. Jafnrétti var ekki til í neinu handriti, hvort sem um var að ræða karl og konu, karl og dreng eða karl og karl.  

Gyðinglegt siðferði var annars konar. Til að segja það hreint og skýrt: Kynlíf var takmarkað við hjónaband, á milli karls og konu með þann tilgang að geta afkvæmi. Nekt var skammarleg og sérstaklega viðkvæmt mál fyrir umskorna karlmenn í opinberum böðum Rómarveldis.  

Þegar þessi dæmi eru skoðuð þá verður manni ljóst annars vegar samhengi Mt. 19 þar sem að komið er inn á geldingana. En þeir rugluðu kynímynd hins eðlilega kalrmanns í rómverskum skilningi. Þess vegna hefur það verið sagt að Jesús ögri hefðbundnum kynímyndum rómverska ríkisins í Mt. 19.  

Hitt dæmið sem að ég tók til um umhverfi Páls þegar kemur að kynlífi sýnir okkur að það er ekki verið að fordæma samkynhneigð eins og við þekkjum hana í dag. Jafningjasamskipti eru ekki til, heldur er kynlíf algjörlega tengt stöðu einstaklinganna sem í hlut eiga, annars vegar sem sá sem virkt fer inn í einhvern og hins vegar sem að óvirkt lætur fara inn í sig. Þegar kemur að hinni óvirku stöðu eru það konur, ungir drengir og þrælar sem að taka við. Staða sem í felst auðmýking og skömm. Staða sem í dag myndi vera túlkuð sem misnotkun.  

Þetta samhengi er ljóst og með því að skoða þennan tíma verður manni ljóst að ekki er hægt að nota þessa texta biblíunnar sem að lýsa kynferðislegum samskiptum karlmanna til að mæla gegn samvistum samkynhneigðra í því samhengi sem að við þekkjum til í dag.