Karpað í Korintu - Lokahluti!

Jæja, þá er komið að loka hlutanum í þessu litla greinakorni um Korintu. Ég þakka viðbrögðin frá þeim sem að hafa tjáð sig og nú er komið að lokum.

Frelsi: 

Hin upphafna andlega staða og meðvitund hafði þá niðurstöðu, að það að vera fyllt andanum fól í sér fyrir einhverja í söfnuðinum, frelsi. Lykil táknið fyrir þá var nátengt slagorðinu: “Allt er leyfilegt” Það er ekki erfitt að ímynda sér hversu aðlaðandi þetta hefur verið meðal þeirra sem að höfðu eytt ævinni sem lágstéttar leysingjar eða innfluttir verkamenn.  Ólíkir meðlimir samkundunnar í Korintu aftur á móti notuðu frelsi sitt á ýmsan hátt sem virðist endurspegla tvær andstæðar tilhneigingar til heimsins. Eitt af þeim virðist koma fram snemma í kynferðislegu meinlæti en það var síðar ríkjandi þáttur í hinu kristna lífi, sjá t.d . 1.Kor. 7.1.

Einhverjir af meðlimum safnaðarins voru að draga sig út úr kynferðislegum tengslum af andlegum ástæðum. Hugsanlega hafa þetta að mestu verið konur. Retorík jafnréttisins sem að Páll notar í 1. kor. 7.2-6, þegar hann ávarpar konur jafnt sem karlmenn sem að er óvenjulegt í fornum ritum er einungis skiljanleg ef að litið er á það þannig að Páll hafi verið að reyna að sannfæra konur að forðast kynferðisleg tengsl tímabundið.  

Þó að þær væru andlega innblásnar, þá hafði meinlæti þeirra ákveðna pólitíska vídd. Í karlveldi grísk-rómversk samfélags var einkenni konu meira eða minna fast í einkennum karlsins sem að hún var undirgefin. Konur giftust venjulega ungar, áttu mörg börn og voru háðar heimilinu húsbónda síns eða meistara. Konurnar í Korintu söfnuðinum sem að héldu sig frá kynferðislegum tengslum voru svipaðar öðru  trúarlegu meinlætafólki í hinum forna heimi sem að höfnuðu líkamlegum og veraldlegum munaði til að helga líf sitt hugleiðslu og sýnum á hinu guðlega. Meinlæti hinna korintísku kvenna var flutningur á frelsinu í anda og visku.

Konurnar sem að héldu sig frá kynferðislegum tengslum voru að brjóta gegn rómversk-grískum menningarlegum venjum þegar kom að kyni. Hin heimsvaldslega regla var byggð á karlveldis fjölskyldunni, með hjónabandstengsl og framleiðslu og var sterklega mælt með af keisurunum sjálfum alveg frá Ágústusi. Þær voru því einnig að ögra hinni heimsvaldslegu reglu sem að gerði lítið úr þeim og reyndi að stjórna hegðun þeirra.  Málið varðandi manninn sem að býr með fyrrverandi konu föður síns virðist hafa verið and-tesan við meinlæti Korintukvennanna, næstum því tjáning á kynlífs leyfi. Á meðan Páll telur þessa hegðun vera ógn við samfélagið, þá bendir ekkert til að meðlimir safnaðarins hafi haft áhyggjur af þessu og sumir jafnvel bara ánægðir með þetta (1. Kor. 5.6).

Þetta gæti einnig hafa verið tjáning á hinu nýfundna frelsi sem að meðlimirnir voru að upplifa.  Sú tjáning á frelsi sem að virðist hafa truflað Pál mest, var átið á fórnarkjötinu. Þetta frelsi átti rætur sínar í því að þeir höfðu viskuna. Þessi gnosis (viska) sem að þeir höfðu átti rætur í heimspekilegri túlkun á biblíuhefð Ísraelsmanna. að það er enginn Guð nema sá eini og að skurðgoð á ekki tilveru í heiminum (8.4).

Á grundvelli þessarar gnosis gerðu þeir ráð fyrir að fyrst að guðirnir sem að voru heiðraðir í fórnarathöfnum voru í raun og veru ekki til, þá var í lagi að borða kjötið sem að var fórnað og taka þátt í hátíðum í musterum.  Slíkar kúltískar máltíðir fólu í sér samfélag við guðina. Páll sá þetta ósamrýmanlegt við samfélag trúaðra sem var deilt í máltíð drottins og sem áhrif, skurðgoðadýrkun.  

Breytt tengsl við Pál! 

Þegar samkundan í Korintu heyrði langt bréf Páls (1. Kor) lesið upphátt fyrir þau, heyrðu þau rök sem að gerðu lítið úr, jafnvel hafnaði hrifningu þeirra á viskunni, andlegri stöðu, gjöfum og frelsi. Fjarri því að sannfærast af rökum hans, urðu að einhverju leyti sumir í samkundunni frekar gagnrýnari á hann en áður.  

Ein persóna sérstaklega virðist hafa tekið leiðtogahlutverkið í að vera gegn Páli (2. Kor. 1.23-2.11). Eftir að hafa fengið fréttir af ástandinu, hugsanlega í gegnum Tímóteus (1. Kor. 16.12), þá kom Páll til Korintu. Seinni heimsókn hans, sem hann kallaði síðar sársaukafulla heimsókn, braust út í ágreiningi milli postulans og samkundunnar (2. Kor. 2.1-3, 12.21; 13.2). Á einhverjum tíma eftir það fékk samfélagið í Korintu annað bréf frá Páli, kalla bréf táranna (2. Kor. 2.4; 9; 7.8; 12). En það var örvæntingarfull vörn hans fyrir hlutverki sínu sem postuli, bréf sem að fræðimenn álíta að sé í 2. Kor. 10-13.   

Sumir Korintubúar höfnuðu jafnvel kennivaldi Páls vegna keppinauta sem að pössuðu betur inn í hugmyndir þeirra um það hvernig postuli ætti að vera. Ef við metum út frá vörn Páls á eigin hlutverki, virðist sem að aðrir postular hafi komið til Korintu eftir sársaukafulla heimsókn hans (2. Kor. 11.22-23). Skilaboð þeirra og prógramm var ólíkt því sem að Páll var með, þannig að hann gat ásakað þá um að hafa komið með annan Jesús, annan anda, annað guðspjall (11.4-5; 4.2). Þeir áttu heldur ekki í vandræðum með að þiggja fjárhagslegan stuðning frá Korintubúum.  

Gegnum þennan langa ágreining Páls, þá hafði samkundan í Korintu fengið heimsókn frá samverkamönnum Páls, fyrst Tímóteusi og síðar Títusi. Gegn miðlun Títusar, virðist sem að samkundan hafi á endanum sæst við Pál sem var fyrsti trúboðinn í Korintu og hafði barist við að ná velþóknun þeirra. Páll talar um að með eftirsjá og sorg hafi þeir iðrast og hann fyrirgefið þeim. Hann hvetur þá einnig til að útvíkka fyrirgefninguna til þess sem að olli vandræðunum, en þeir voru að refsa honum.  

Eftir Pál! 

Við missum af því sem að gerist í Korintu í tvær kynslóðir sem að á eftir fylgja þeim árum sem að ókyrrðin ríkti! Á einhverjum tímapunkti á þeim tíma, þá var bréfum Páls safnað í safn og hringsólaði það á samkundum í Grikklandi og litlu Asíu, jafnvel víðar. Áhrifin hafa verið að þrýsta kennivaldi hans inni í almennt líf samfélaganna, þar með talið samfélagið í Korintu. Lærisveinar Páls skrifuðu einnig bréfin til Kolossómanna og til Efesus manna og enn síðar Hirðisbréfin og 1 og 2 Tím og Títusarbréf.  

Þessi bréf gefa til kynna íhaldsama tilhneigingu til að móta félagsleg tengsl innan samkundunnar á því munstri sem að mótaði grunninn að hinni rómversku heimsvaldsreglu. Þau krefjast þess að hin karlveldis þrælaeigandi fjölskylda sé nú grunnurinn að samkundum Krists um leið og hin stigveldislega regla. Konur eiga að hlýða eiginmönnum sínum og þrælar eigendum sínum. Konur eins og þær í Korintu geta vel verið þær sem að hin detuero pálínska hefð er að reyna að ná stjórn á. Það er staðreynd að á þessum tíma voru karlmenn að koma konum úr flestum leiðtogastöðum innan samkundnanna.  

Það er einnig til minna íhaldsöm lína í þróuninni frá Páli. En  það er að finna í hinum ókanónísku bókmenntum eins og í sögu Páls og Theklu. Thekla er persóna sem að ögrar hefðbundnu hlutverki kvenna og heldur áfram hlutverki kvenna eins og Prisku og Föbe og annarra korintískra kvenna.  Við fáum innsýn í annan ágreining í ekklesíunni í Korintu við enda fyrstu aldarinnar gegnum bréf sem að heitir 1. Klemensarbréf. Þar er talað um öldunga sem eru ekki aðeins höfuð heimilis síns heldur prestar samkundunnar sem að hafa verið leystir frá embættum sínum.

Samkundan hafði verið leidd af óformlegum karismatískum leiðtogum postula, spámanna og kennara, en hafði nú þróast í formlegri embætti þeirra sem að fylgdust með og presta. Sá skilningur var uppi að þeir höfði fengið vald sitt frá Kristi með ábendingu frá postulunum.  Embættismennirnir í Róm sendu bréf til að vara samkunduna í Korintu við að þau voru að skapa hættu fyrir þau sjálf svo lengi sem að fréttir um uppreisn þeirra myndu ná til þeirra sem voru fyrir utan og til þeirra sem að voru í öðrum samkundum Krists.  

Í bréfinu er krafist undirgefni við hina heimsvaldslegu reglu og að beðið sé fyrir hlýðni gagnvart þeim sem að ríkja og stjórna.  Ásamt því að hlýða hinni heimsvaldslegu reglu, þá þrýsti þetta bréf Rómverjanna til Korintu á að setja samfélagið þeirra og fjölskyldu líf undir ríkjandi félagslega reglu. Þetta inngrip rómversku kirkjunnar í málefni Korintu er grundvallað á aðgerðum rómverska þingsins og keisarans. Bréfið talar fyrir hlýðni gagnvart embættismönnum samkundunnar og undirgefni gagnvart félagslega ríkjandi stigveldi ríkis og samfélags. Friður og samlyndi þýddi undirgefni á móti því sem að Páll hafði talað um einingu í fjölbreytileika. Undirgefni kvenna var sett fram sem hið fullkomna án gagnkvæmra skyldna eiginmanna og feðra eins og við sjáum í deutero-pálínsku hefðinni. 

Við höfum enga hugmynd, nákvæmlega hvernig Korintubúarnir brugðust við þessu bréfi embættismanna rómversku kirkjunnar. 70 árum síðar skrifaði Dionysus í Korintu bréf til rómversku kirkjunnar að bréfið þeirra (1. Klemens) væri lesið upphátt á samkomum reglulega til að fá leiðbeiningar. Undir slíkum þrýstingi þá voru Korintubúarnir að aðlaga stöðu sína að hinni rómverski heimsvaldsreglu.  

En við vitum það ekki fyrir víst. Þrátt fyrir allt, þá áttu Korintubúarnir arf um sjálfstæðan anda og ögrun gagnvart utanaðkomandi valdapersónum. Það er vegna þess að fólk hlýðir ekki alltaf þeim sem fara með völdin, að valdapersónurnar skrifa bréf til að kalla eftir hlýðni!!

Nú ætla ég að reyna að fara bloggrúnt, þegar maður dettur út af bloggi einn dag, þá er margt að vinna upp.....þið eruð of dugleg að blogga gott fólk !

blessíbili!

   

 

Athugasemdir

[krossgata, 19.11.2007 kl. 22:20]

Takk, pistlarnir voru mjög áhugaverðir.  Nú þarf ég að hugsa aðeins og segi því ekkert merkilegt núna.  Kannski næ ég ekkert hugsununum utan um þetta og þá segi ég ekkert merkilegt seinna heldur.