Guðfræðiblogg - Hlutverk kvenna í Jóhannesarguðspjalli!

Ég er að skoða núna hugmyndir Raymond E. Brown en hann skrifaði áhugaverða bók árið 1979 sem að heitir The Community of the Beloved Disciple. The Life, Loves, and Hates of an Individual Church in New Testament Times. Það sem að skiptir mig máli varðandi þessa bók er að í henni birtist viðauki sem að heitir "Roles of Women in the Fourth Gospel". Þessi grein birtist upphaflega sem grein og var tilgangur hennar sá að vera innlegg í umræðuna um prestsvígslu kvenna innan rómversk kaþólsku kirkjunnr.

Brown er sagður hafa með þessari grein lagt línurnar í frekari umræðu næstu árin um túlkunarsögu kvenna í Jóhannesarguðspjalli. Fiorenza tók upp umfjöllun hans og saman settu þau fram ofurjákvæða mynd af hlutverkum kvennanna eins og þau birtast í Jóhannesi.

Margir fræðimenn í dag vilja meina að myndin sé í raun dekkri og hafa beitt aðferðafræði lesendarýni til dæmis til að afhjúpa karlveldis hugmyndir sem að umvefja þessar sögur af konum og sem að um leið sýnir að staða þeirra hefur ekki verið á þessum jafnréttisgrundvelli innan Jóhannesarsamfélagsins eins og Brown og Fiorenza héldu fram á þessum tíma fyrir 30 árum síðan.

Ég læt hér fylgja með smá af umfjöllun Brown þar sem að hann talar almennt um aðferðafræði sína og svo um söguna af samversku konunni. Hafa skal í huga að sú jákvæða afstaða sem að hann tekur á þessum tíma er gagnrýnd í dag en um leið lagði hún algjörlega línurnar svona ca. næstu 20 árin eftir að grein hans birtist!

Í bók eftir Raymond Brown “The Community of the Beloved Disciple. The Life, Loves, and hates of an Individual Church in New Testament Times”  skrifar hann viðauka sem að hann nefnir “Roles Of Women In The Fourth Gospel”. Þessi viðauki birtist upprunalega sem grein í “Theological Studies 36 (1975)” . [1] Tilgangur þessarar greinar var upprunalega sá að vera innlegg í umræðuna um prestsvígslu kvenna kaþólsku kirkjunni í dag.[2] Brown segir að viðhorf Jóhannesar til kvenna hafi verið ólíkt því sem að hefur sýnt sig innan annarra kristinna kirkna á fyrstu öldinni.[3] Hin einstaka staða sem að konum er gefin í fjórða guðspjallinu endurspeglar söguna og gildi Jóhannesar samfélagsins.[4]            

Sú nálgun sem að Brown beitir felur sér að hann skoðar hina almennu mynd af konum í nýja testamentinu, í fjórða guðspjallinu og einu samfélagi nýja testamentisins eða Jóhannesarsamfélaginu.[5] Brown segist hafa valið fjórða guðspjallið vegna hinna skarpskyggnu leiðréttinga sem að guðspjallahöfundurinn kemur fram með, á einhverjum af þeim kirkjulegu viðorfum sem að voru við lýði á hans tíma. Rödd hans á að vera rödd sem að heyrist og hún á að vera rödd sem að vitnað er til þegar verið er að ræða ný hlutverk kvenna innan kirkjunnar í dag.[6]            

Brown segir að það séu ekki miklar upplýsingar um kirkjuleg embætti í fjórða guðspjallinu og það sem mikilvægara er, það eru ekki miklar upplýsingar um konur í kirkjulegum embættum. Eini textinn sem að vitnar hugsanlega beint um þetta er Jh. 12.2, þar sem að okkur er sagt að Marta hafi þjónað til borðs (diakonein).[7] Hann segir að í sögulegu samhengi starfs Jesú þá virðist þetta ekki mjög mikilvægt. En guðspjallshöfundurinn er að skrifa í kringum árið 90 e. kr. þegar embættið “djákni” var nú þegar til síð-pálínskum kirkjum (sjá Hirðisbréfin) og þegar verkefnið að þjóna til borðs hafði sérstaka virkni og leiðtogar samfélagsins eða samfélagið sjálft útnefndi einstaklinga til þessa verkefnis með því að leggja yfir þá hendur.[8] Brown segir að í Jóhannesarsamfélaginu er konu hugsanlega lýst hafandi virkni sem að í öðrum kirkjum var virkni vígðrar persónu.[9]            

Brown skoðar eftir þetta frásögur af konum í guðspjallinu og segir um söguna af samversku konunni að þorpsbúar trúi vegna orða konunnar. Þessi framsetning er mikilvæg vegna þess að hún á sér stað aftur í hinni “prestlegu” bæn Jesú fyrir lærisveinum sínum í Jh. 17.20.[10] Brown segir að með öðrum orðum, þá geti guðspjallshöfundurinn lýst bæði konu og (trúlega karlkyns) lærisveinum við síðustu kvöldmáltíðina sem bera Jesú vitni gegnum predikun og þannig fá þau fólk til að trúa á hann í gegnum styrkleika þeirra eigin orða.[11] Hann segir að það sé hægt að andmæla því að í fjórða kaflanum öðlist samversku þorpsbúarnir trú byggða á eigin orðum Jesús sjálfs og eru þess vegna ekki háðir orðum konunnar. Þetta er tæplega vegna óæðri stöðu hennar sem að hún hefur sem kona. Þetta er frekar vegna óæðri stöðu sérhvers mannlegs vitnis í samanburði við það að mæta Jesú sjálfum.[12]  Brown segir að í sögunni um samversku konuna megi segja að konan hafi sáð og þess vegna undirbúið fyrir postullega uppskeru. Þó er hægt að færa rök fyrir því að aðeins karlkyns lærisveinar hafi verið sendir til uppskerunnar, en hlutverk konunnar er mikilvægur þáttur í heildar sendiförinni. Að einhverju leyti þjónar hún til að þrengja að þeirri kenningu að karlkyns lærisveinar hafi verið einu mikilvægu persónurnar í stofnun kirkjunnar.[13]              

[1] Raymond Brown, The Community of the Beloved Disciple. The Life, Loves, and Hates of an Individual Church in New Testament Times 1979, bls. 183.

[2] Sama, bls. 183.

[3] Sama, bls. 183.

[4] Sama, bls. 183.

[5] Sama, bls. 185.

[6] Sama, bls. 186.

[7] Sama, bls. 186-7.

[8] Sama, bls. 187.

[9] Sama, bls. 187.

[10] Sama, bls. 187.

[11] Sama, bls. 187-8.

[12] Sama, bls. 188.

[13] Sama, bls. 188-9.

Brown segir hér að ofan að það sé ekki vegna óæðri stöðu samversku konunnar sem konu að þorpsbúarnir taka frekar trú vegna orða Jesú en ekki hennar fyrstu boða. Heldur sé vegna almennt óæðri stöðu þeirra sem að mæta Jesú og þá óháð kyni. Þetta er einmitt punktur sem að m.a. er gagnrýni verður. Hér er það einmitt staða hennar sem  konu sem að skiptir öllu máli og í lok sögunnar er gert lítið út hennar hlutverki og að lokum hverfur hún alveg úr sögunni og kemur ekki fram aftur.

En nóg í bili af þessum vangaveltum og takk þau sem að nenntu að lesa alla leið......þið eruð best og eigið góða helgi !

Athugasemdir

[halkatla, 15.2.2008 kl. 16:54]

það er örugglega karlaveldi í felum þarna en samt finnst mér ótrúlega margt framsækið í frásögnunum af Jesú og konunum í guðspjöllunum

[Sunna Dóra Möller, 15.2.2008 kl. 17:01]

Það er nefnilega margt framsækið, það er alveg rétt og sérstaklega í Jóhannesi en ramminn utan um sögurnar er oftar en ekki menningarleg afurð karlveldisins. Þess vegna nota ég í rannsókninni minni tvíþætta aðferð. Fyrri hlutinn felst í því að lesa með guðfræðilegum tilgangi guðspjallsins og um leið játa hið stórkostlega mikilvæga hlutverk kvenna í frásögunum. Hins vegna notast ég við tortryggna ritskýringu sem felst í því að nota menningarlega og sögulega rýni til að komast að því sem að hindrar, það að hlutverk kvennanna er algjörlega jákvætt. Í því felst að verða "resistant reader" eða andspyrnu lesandi sem að les gegn guðspjallinu og þeim hætti sem að það vill vera lesið. Ég trúi að þannig geti ég komist að þeim kúgandi og neikvæðu þáttum sem að umvefja konurnar og um leið kannski fundið kjarnann..........það er alla vega vonin.....svo sjáum við til hvað gerist . Kannski villist ég af leið og finn eitthvað allt annað en ég legg upp með !

[Ásdís Sigurðardóttir, 15.2.2008 kl. 17:26]

Þetta er örugglega mjög spennandi, en ég hef bara aldrei sökkt mér djúpt í trúmálin, ekki skriflegu hliðina, hef fullt af skoðunum og hugsunum tengt trúnni og margt sem ég hef lært og tileinkað mér gegnum tíðina. Mér líður ofsalega vel í minni GUÐS trú og sleppi henni aldrei.  Eigðu ljúfa helgi Sunna mín.

[Jenný Anna Baldursdóttir, 15.2.2008 kl. 17:41]

Ég las alla leið en lítið situr eftir, er annars hugar.  Koma tímar

[Kolbrún Baldursdóttir, 15.2.2008 kl. 21:31]

Ég er svolítið stigin út úr þessum pælingum, var ágætlega inn í þeim meðan ég var í mínu fyrra hjónabandi. Þá var ég stundum beðin um að lesa yfir ritgerðir og já bók alla vega einu sinni, þegar doktorsritgerð míns fyrrv. frá Brown Univers. var gefin út. Það var mjög gaman, en nú er það bara sálfræði og stórnmál  og svo hard core raunvísindi (minn núverandi er líffræðingur og trúir ekki á neitt nema það sem hægt er að mæla).
Það er gott og blessað, hver verður að hafa þetta eins og hann- hún vill.

En gott er að trúa á Guð eða það finnst mér alla vega.

kv

kB
www.kolbrun.ws

[Ásthildur Cesil Þórðardóttir, 15.2.2008 kl. 21:52]

[Jóhanna Magnúsar- og Völudóttir , 16.2.2008 kl. 12:13]

Ég fæ nú smá nostalgíuhroll og hugsa um tímana hjá Jóni Ma. ! .. Miklar pælingar og djúpar...Mér þykir alltaf vænt um þessa samversku konu (sem þó er nafnlaus)! ..Gangi þér vel í pælingunum.

[Kolgrima, 17.2.2008 kl. 22:38]

Skemmtilegar pælingar