hmmmm....

....Ég held að ég sé aðeins að vakna til lífsins á ný ! Það er búið að vera margt að gera, ótalmargt að hugsa um og mikil spenna í gangi en nú sé ég til sólar og er glöð og kát svona almennt og yfirleitt....hver veit nema bloggið komi aftur til sögunnar, á stórra loforða !

 

 

Gleðilegt ár, gleðilegt ár.....

Ég verð að viðurkenna að í mér býr viss feginleiki yfir því að árið 2008 er horfið í aldanna rás. Þetta var ekkert sérstaklega auðvelt ár, þó að margt gott hafi gerst og ég haldið lífi og heilsu ásamt öllum fjölskyldumeðlimum kærleiksheimilisins. Þetta var ár ákveðinna átaka innra með sem utan og án þess að ég ætli mér að vera of bjartsýn fyrir hönd komandi árs, þá er nýtt upphaf alltaf gott og gott að fá tækifæri til að hugsa hlutina upp á nýtt. Ég get ekki séð fyrir hvað gerist á þessu ári enda engin völva og eflaust verða sigrar jafnt sem ósigrar, þannig er það alltaf í lífinu. Ég vona að hlutirnir verði þó ekki of erfiðir og við náum að sigla þann sjó sem við búum okkur nokkuð örugglega. Ákveðnir póstar verða alltaf á sýnum stað eins og að: 

 

• Vakna á hverjum virkum degi klukkan 7 til að koma börnunum í skólann.
• Ég mun versla reglulega í matinn og taka bensín á bílinn.
• Ég mun mæta í vinnu yfirleitt um hádegi til að hitta börnin í Neskirkju.
• Þess á milli mun ég reyna að skrifa eitthvað í óloknu tímamótaverki.
• Ég mun líklega reiða fram kvöldmat um sex leytið dag hvern, koma börnum í ró um átta og fara sjálf að sofa að loknum 10 fréttum.
• Helgar verða án efa nýttar til vinnu, enda vinnur húsband um helgar, einstaka helgar verða þó fríhelgar þar sem við munum reyna að komast frá borgarljósunum í sveitakyrrð.
• Páskar koma um svipað leyti og venjulega og þá verður löngun í brúnaðar kartöflur og rjómasósur komin á ný eftir jólin.
• Sumarið kemur á eftir vetri og vori og líklega mun haust fylgja í kjölfarið!
• Vetur kemur og síðan jól á ný.

Þetta er það sem hægt er að sjá fyrir með nokkurri vissu, annað er óvænt og ófyrirséð. Eitthvað mun verða til gæfu annað ekki. En nýtt upphaf og nýtt ár felur í sér smá kvíða en einnig felur það í sér vilja til að taka við því með reisn, upprétt og hreinskilin gangvart þeim aðstæðum sem koma upp hverju sinni.

 

Megi nýtt ár færa okkur gæfu, réttlæti og nýtt þjóðfélag sem við öll getum sætt okkur við eftir áföll liðins árs.

 

Sunna

 

 

Gleðileg jól!

Ég óska öllum gleðilegra jóla og ég vona að við getum öll átt góða jólahátið, hvort sem við höldum upp á fæðingarhátíð frelsarans, ljósahátíð eða bara almenna friðarhátið . Hafið það sem allra best og vonandi færir nýtt ár okkur betri tíð með blóm í haga !

 

Kær kveðja, Sunna!

Jólablogg

Nú verð ég hreinlega að fara að jólablogga hugsaði konan með sér og settist við tölvuna. Eftir að hafa verið í eins ójólalegu skapi og hægt er að hugsa sér miðað við aldur og fyrri störf, sá hún sér þann vænstan kostinn að rífa sig upp úr ládeyðunni og kreppuhugsunum og kíkja í geymsluna eftir jóladóti. Fyrst þurfti þó að þrífa, þar sem ekki er hægt að setja jólaljós í skítuga glugga. Konan þreif eins og enginn væri morgundagurinn og að lokum setti hún ljós í alla glugga og skraut hér og þar í íbúðinni. Að loknu þessu verki settist hún niður, virti fyrir sér ljósin og þá rann upp fyrir henni að jólin koma í allri sinni dýrð, þrátt fyrir kreppur og vonleysi. Þau verða eflaust jafn yndisleg og öll önnur jól, þrátt fyrir að ekki verði hægt að kaupa allt og gera allt eins og alltaf. Smærri í sniðum verða jólin eflaust en það rýrir ekki innihald þeirra, vegna þess að innihaldið rýrnar ekki þó að krónan geri það . Innihaldið er kærleikur, samvera fjölskyldu og vina og fagnaðarerindi sem á enn jafn vel við í dag og fyrir 2000 árum síðan. Fagnaðarerindi sem getur fært okkur von inn í vonleysi og ljós inn í myrkur. Megum við öll hafa það í huga þegar jólin nálgast!

 

Konan á hliðarlínunni óskar ykkur öllum gleðilegs jólaundirbúnings !

Ekki-blogg!

Í fréttum er það einna helst að hér á sveitaheimilinu í úthverfi borgarinnar að kraftaverk átti sér stað fyrir stundu. Ég sendi á leiðbeinandann minn í ritgerðarverkefninu 39 bls rétt í þessu, endurskoðað með viðbótum skv. beiðni. Nú hef ég skrifað 64 blaðsíður í það heila og það er gaman að segja viðstödddum frá því að ég væri líklegast búin með ritgerðina ef ég væri að skrifa 5e ritgerð en þar sem ég er svo góð með mig ákvað ég að skrifa 10e ritgerð, þannig að ég á góðar 40 síður eftir ! Hugsa sér ef ég hefði ekki verið svona stór upp á mig, þá væri ég laus allra mála og gæti haldið góð og gleðileg jól án þess að hafa áhyggjur af lærdómi og lestri og skrifum.....jamm alltaf gaman í hosiló !

 

Farin að skrifa.....

Get ekki setið á mér....

Finnst mönnum ekkert að því að hjóla í menn, jafnvel þó að ósammála séu í ákveðnum efnum og höggva þar sem menn eru viðkvæmir fyrir. Það er svo mikið skítasiðferði sem ríkir á netinu og í bloggfærslum að ég verð stundum gjörsamlega orðlaus! Allt er leyfilegt ef þú telur þig vera réttu megin málstaðarins, engin grá svæði og engar málamiðlanir. Það er stundum þannig að maður vonar að orð dæmi sig sjálf en fullorðið fólk getur stundum verið eins og frekir krakkar, halda áfram þangað til fólk sem hefur þroska til segir stopp! Illkvittni og orð sem eru sérstaklega sett fram til að lítillækka og særa lýsa svo lágu þroskastigi að það er ekki hægt að taka málfutning slíkra manna alvarlega!!

 

Ég veit að það er asnalegast í heimi að lýsa í fljótfærni yfir bloggstoppi og blogga svo eftir tvo daga en nú bara gat ég ekki annað , vona að mér verði fyrirgefið )! 

Þá er það ákveðið!

Kæra fólk nær og fjær!

Ég hef tekið þá ákvörðun, búin að velta henni fram og til baka og loksins náð landi sem betur fer enda búin að vera að veltast um í brimgarðinum (kreppuorðalag) síðustu vikur og daga. Ég ætla að að setja bloggferil minn í stopp og hætta að blogga hér og mun alls ekki heldur blogga þar. Ég bara hef einhvern veginn misst áhugann á þessu enda orðið langt á milli færslna og ég finn að ég hef ekki sama eldmóðinn og áður til að skrifa og ef ég skrifa finnst mér það einna helst vera svona merkingarlaust blaður um dittinn og dattinn. Ég hef samt sem áður enn gaman af því að lesa aðra og hef kynnst mörgum afar góðum bloggurum hér inni á þessum vettvangi og meira segja séð aftur fólk sem ég hafði ekki séð í mörg ár og hef haft gaman af að geta fylgst með inn um blogggluggann. Til ykkar vil ég segja, takk fyrir að vera alltaf skemmtileg, koma mér til að hlægja og allt þar á milli með ykkar skrifum. Þið hafið sannarlega létt mér lífið oft og tíðum þegar ég les skrifin ykkar !

En þar sem ég er svo heimsk að trúa á Guð og finnast kirkjan frábær, þá ætla ég að helga mig því að ljúka náminu mínu og starfa áfram í Neskirkju að barna- og æskulýðsmálum. Ég veit að þetta er alls ekki inn í dag enda margir að nýta sér kreppuumræðuna til að sparka í kirkjuna og þjóna hennar en ég hef svo sem aldrei verið inn þannig að á því verður ekki mikil breyting svo sem til batnaðar. Það er svo merkilegt að það er mikil eftirspurn eftir þessari þjónustu og fullt af fólki sem kemur sjálfviljugt, já það þannig, ótrúlegt en satt, til kirkjunnar og þiggur það sem hún hefur upp á að bjóða, en það er margt fleira í boði en sunnudagsmessur...sem er líka alveg ótrúlegt að margra mati..það er svo margt ótrúlegt í henni veröld og ég mun bara fylgja þeirri sannfæringu sem ég hef og ég ætla að reyna að hætta að taka hluti inn á mig og þær rangfærslur sem vaða uppi án afláts með upphrópunum og köllum. 

Ég þakka samveruna og vona að þið sem hafið lesið hér rausið mitt, eigið eftir að eiga góða tíma og ég vona að þið komist í gegnum það sem fram undan er áfallalaust og ég bið góðan Guð sem ég trúi og treysti að vaka yfir ykkur alltaf og að eilífu!

Sunna Dóra!

Hefur Guðspjall fléttu; Jóhannesarguðspjall!

Ég tók þá stóru ákvörðun áðan að létta fólki lundina á þessum svörtu tímum með alveg rosalega langri bloggfærslu um Jóhannesarguðspjall og þegar ég segi langa, þá meina ég laaaanga ! Þessi umfjöllun er tekin úr bók R. Alan Culpepper Anatomy Of The Fourth Gospel. A Study In Literary Design. Umfjöllunin sem ég tek fyrir fjallar um hvort guðspjallamennirnir hafi haft ákveðna fléttu í huga þegar guðspjöllin voru rituð og áherslan hér er síðan sérstaklega á fléttuna innan Jóhannesarguðspjalls. 

 

Þau sem nenna að lesa alla leið eru snillingar! Njótið !

 

Hefur Guðspjall fléttu!

 

Ýmsir atburðir, hugsanlega jafnvel almenn mótun guðspjalls sögunnar, var nú þegar ákvörðuð fyrir guðspjallamennina, í þeir hefðum sem þeir tóku við. Guðspjallamennirnir þurftu samt að móta þetta efni í eina samhangandi heild. Þeir þurftu að gefa atburðunum merkingu og sannfæra lesandann að þessi merking væri undirskilin í atburðunum allan tímann.

 

Atburðir í frásögu hafa ákveðna merkingu vegna þess að þeir eru hluti af sögu sem hefur endi. Fléttan þess vegna túlkar atburðina með því að setja þá í röð, í samhengi og inn í frásagnarheim sem skilgreinir merkingu þeirra.

 

Til þess að móta innra samhengi og miðla mikilvægi sögunnar, þá völdu guðspjallamennirnir efnið, mótuðu og röðuðu því, þannig að uppröðunin ákvarðaði ákveðna framrás og ákveðið orsakasamband. Atburðir og samræður voru notaðar til að ákvarða ýmiss þemu og sagnaminni sem endurtaka sig í gegnum guðspjöllin og sögumaður og persónur voru mótaðar til þess að vinna með því markmiði að miðla merkingu sögunnar.

 

Sérhver guðspjallamaður segir í meginatriðum sömu söguna, en flétta og áhersla guðspjallanna er í stórðum dráttum ólík. Munurinn er ekki aðeins vegna stórkostlegrar sköpunargáfu guðspjallamannanna, heldur einnig vegna félagslegs og menningarlegs arfs bæði gyðinga og heiðingjanna en hann var nógu flókinn og gróskumikill til að leyfa fjölda stefja, áherslna, kaldhæðni og vísbendinga í hverju guðspjalli fyrir sig.

 

Markúsarguðspjall fókusar á hvernig hulið, messíanskt einkenni Jesú er opinberað og hvernig samband Jesú við lærisveinana þróast og hnignar.

 

Matteusarguðspjall byrjar á ættfræði, tengir Jesú við Abraham og Davíð og fæðingu Jesú sem Immanúel. Guðspjalllið endar á sömu nótum, eftir að hafa rannsakað sambandið milli hins gamla og hins nýja í starfi Jesú, tengslin milli kenninga hans, mikilla verka, dauðans og mikilvægi sögunnar fyrir kirkju gyðing- kristinna sem deila trú sinni með heiðingjunum.

 

Lúkasarguðspjall byrjar í gyðingdómi og rekur líf Jesú til Jerúsalem og að þeim punkti þar sem lærisveinarnir eru tilbúnir til að byrja vinnu kirkjunnar, sem nær hámarki í því að guðspjallið verði boðað opinberlega og óhindrað til heiðingjanna en það er saga Postulasögunnar. Guðspjallið fókusar þess vegna á hreyfingu sem er að koma fram í starfi Jesú og hvernig það var mögulegt að halda áfram eftir dauða hans. Á sama hátt tengir guðspjallið hreyfinguna aftur á bak, til upphafsins á starfi Jesú.

 

Vaxandi meðvitund er sú að Jesús muni verða drepinn og vaxandi fjandsakapur í hans garð mótar flestar heimildir fyrir dramatík guðspjallanna en hvert og eitt þeirra þróar aðgreinda fléttu og ólík þemu.

 

Ekki aðeins hafa guðspjöllin fléttu heldur er fléttan í ákveðnum skilningi túlkun guðspjallamannsins á sögunni og enginn þeirra gat komist hjá því að túlka hana. Þeir skrifuðu nákvæmlega til að leggja fram sína túlkun á guðspjallasögunni. Flétta og persónugerð eru tvö tæki sem þeir notuðu til að uppfylla verkefni sitt og eru í raun kröfur sem lagðar eru á hvern höfund sem skrifar frásagnar bókmenntir.

 

Greining á þessum þáttum miðilsins ætti að afhjúpa einstaka hönnun hvers guðspjalls á greinarbetri hátt.

 

 

Hver er flétta Jóhannesar?

 

Meðvituð flétta frásögunnar er augljósari í Jóhannesi en í samstofnaguðspjöllunum. Nokkur bókmenntaleg atriði benda á mótun fléttunnar í Jóhannesi:

 

1. Atburðum er raðað í aðra röð en í samstofnaguðspjöllunum.
2. Jesús ferðast fram og til baka í Júdeu og Galíleu og átökin í musterinu er fyrsta opinbera verkið hans frekar en að þau eru loka ögrunin, líkt og átökin eru í samstofnaguðspjöllunum.
3. Samræður Jóhannesar eru meira upp hugsaðar og minna raunsæjar en þær sem birtast í samstofnaguðspjöllunum. Að auki eru sannanir fyrir því að ræðuefninu hafi verið hagrætt af þematískum og guðfræðilegum ástæðum í samstofnaguðspjöllunum (d. Mt. 5-7).

 

Punkturinn er þessi: Það eru sannanir fyrir mótun fléttu í Jóhannesi. Samræður eru oftar en ekki knúðar áfram af misskilningi og klaufalegum spurningun. Bæði Jesús og andstæðingar hans tala með málfari Jóhannesar og sömu þemun eiga sér stað endurtekið.

 

Því meiri sem endurtekningin er, því líklegra er að höfundur sé að nota endurtekninguna til að leggja áherslu á eitthvað og það er mikið af endurtekingum í Jóhannesi.

 

Myndir, hugtök, þemu, tákn, átök vegna lögmálsins og vegna þess hver Jesús er, birtingar á hátíðum í Jerúsalem og samræður við fylgismenn og andstæðinga er endurekið gegnum frásöguna.

 

Hver er þá fléttan í fjórða guðspjallinu?? Upphafið, endirinn, endurtekið efni, verkefni persónanna og eðli átakanna, veita öll sannanir fyrir því hver fléttan er.

 

Guðspjallið hefst á lengdri kynningu á Jesús og fléttan augljóslega snýst um hann. Formálinn kynnir Jesús ekki aðeins sem hið guðlega logos heldur gefur vísbendingar varðandi fléttu guðspjallsins.

 

Jh. 1.11-12 hefur oft verið kallað summa guðspjallsins í heild: ¹Hann kom til eignar sinnar en hans eigið fólk tók ekki við honum. ¹²En öllum þeim sem tóku við honum gaf hann rétt til að verða Guðs börn, þeim sem trúa á nafn hans.

 

Vers 14 einkennir mikilvægi starfs Jesú: Og Orðið varð hold,^[3]

Hold þýðir maður.

 hann bjó með oss, fullur náðar og sannleika og vér sáum dýrð hans, dýrð sem sonurinn eini á frá föðurnum.

 

Verkefni Jesú er útlistað nákvæmar í öðrum versum:

 

1.18: Enginn hefur nokkurn tíma séð Guð. Sonurinn eini, Guð, sem er í faðmi föðurins, hann hefur birt hann.

 

1.29: Daginn eftir sér Jóhannes Jesú koma til sín og segir: „Sjá, Guðs lamb sem ber synd heimsins.

 

17.4:  Ég hef gert þig dýrlegan á jörðu með því að fullkomna það verk sem þú fékkst mér að vinna.

 

17.6: Ég hef opinberað nafn þitt þeim mönnum sem þú gafst mér úr heiminum. Þeir voru þínir og þú gafst mér þá, og þeir hafa varðveitt þitt orð.

 

18.37: Þá segir Pílatus við hann: „Þú ert þá konungur?“

 

Þessar opinberu staðhæfingar um starf Jesú, árangurinn sem er uppistaðan í fléttu Jóhannesar gefur til kynna að verkefni Jesú er fjölbreytilegt.

 

Vaxandi andúð gagnvart Jesú og aukin meðvitund um það að hann verði drepinn eru stórar heimildir dramatíkurinnar. Flétta guðspjallsins aftur á móti snýst um uppfyllingu Jesú á verkefni sínu sem er að opinbera föðurinn og veita börnum Guðs umboð.

 

Þróun fléttunnar í Jóhannesi snýst um  þá spurningu: Hvernig ídentítet Jesú verður þekkt og hvernig sumum mistekst að þekkja hver hann er.

 

Við sem lesendur, erum sett yfir persónurnar sem Jesús mætir, vegna þess að andspænis þeim vitum við að Jesús er hið holdtekna logos sem opinberar föðurinn. Ef að við efumst um þennan skilning þá merkir það að við gefum eftir þá forréttindastöðu sem við höfum og erum í raun ekkert næmari en persónurnar sem við horfum niður til.

 

Þróun fléttunnar í Jóhannesi!

 

Formálinn kynnir Jesús sem holdekningu á hinu guðlega logosi, sem var virkt í sköpun.

 

Verkefni hans er að opinbera föðurinn. Formálinn sýnir einnig fram á andstæð gildi sem verða í átkökum í gegnum frásöguna; Ljós og myrkur, trú og vantrú, náð, sannleikur og lögmálið. Formálinn væri aldrei sannfærandi fyrir lesandann ef það væri ekki fyrir restina á frásögunni. Játningin veltur á endanum á trúverðugleika sögunnar.

 

Fyrsti hluti guðspjallsins að 2.11, setur fram dramatíska kynningu á Jesú og verkum hans. Hann er lofaður af Jóhannesi skírara og sumum lærisveinanna og opinberar síðan dýrð sína lærisveinunum gegnum fyrsta táknið í Kana. Í þessum hluta er andstaðan mest megnis gefin í skyn í tilvísunum til prestanna og Levítanna sem eru sendir af gyðingum í Jerúsalem til að yfirheyra Jóhannes skírara og síðan í fyrstu óbeinu tilvísun Jesú til stundar sinnar. Fyrsti kaflinn er bjartsýnn. Jesús er kynntur konunglega; Jóhannes uppfyllir hlutverk sitt sem vitni og um leið byrja hinir ýmsu einstaklingar, þá sérstaklega Ísraelítar að fylgja Jesú. Opinberun er að eiga sér stað og það er opinberun um stærri hluti sem verða munu.

 

Annar kaflinn skýrir og gerir frásöguna flóknari. Fléttan kemur frekar í ljós með dramatískri andstöðu Jesú við misnotkun musterisins. Jerúsalem er sett fram sem hjarta snörpustu átaka Jesú við vantrú sem verður sterkari vegna misskilnings á ritningunum, stofnunum og hátíðum gyðinga. Trú lærisveinnanna er framsett handan alls efa (2.11) og gildi þess að sjá tákn, minnast og trúa á ritninguna og á orð Jesú er staðfest.

 

Lesandanum er líka gefið vandamál til að finna út úr: Af hverju samþykkir Jesús ekki hina mörgu sem trúa á nafn hans (2.23-34). Vandamálið er ekki sett fram af Jesú heldur af sögumanni. Hver er munurinn á þessum trúuðu og lærisveinunum. Er það að trú er aðeins samþykkt ef hún leiðir til opinberrar skuldbindingar til að fylgja Jesú?? Þetta vandamál gefur 2. kaflanum ekki eins bjartsýnan endi og sá fyrsti hefur. Dauði Jesú er í skugganum (2.21-22) og það eru sumir sem Jesús treystir ekki fyrir sjálfum sér, jafnvel þó þeir trúa á nafn hans.

 

Þriðji kaflinn: Í þriðja kafla Jóhannesar er enn ekki mikil andstaða gagnvart Jesú. Lesandinn fær þó frekari leiðbeiningar til að skilja merkingu þess hvað er ásættanleg trú og hverjar afleiðingar þess að trúa er og þess að neita því að trúa. Jesús byrjar á því að hafa áhrif á einstakling, sem stendur fyrir leiðtoga gyðingdómsins. Á sama tíma gerir höfundur það ljóst að það séu ekki nein raunveruleg átök milli Jesú og gyðinganna eða opinberra leiðtoga þeirra en átökin eru á milli Jesú og þeirra sem neita að taka við þeirri opinberun sem hann ber með sér. Vantrú er hinn raunverulegi andstæðingur. Hér aukast áhrif Jesú og fylgi við hann vex.

 

Fjórði kaflinn: Hér er aftur lítil andstaða við Jesú. Kaflinn hefst á óbeinni tilvísun til ógnar sem stafar frá Faríseum (4.1, 3) Jesús er að eignast fleiri lærisveina en Jóhannes. Samverska konan hyllir hann sem Krist og margir í þorpinu hennar segja hann vera “frelsara heimsins”. Í fyrstu fjórum köflunum er ekki meira en táknræn andstaða og aðeins skuggi þess sem koma skal.

 

Fimmti kaflinn: Þessi kafli kemur inn með nýja þróun: Hér magnast átökin um það hver Jesús er mikið. Gyðingarnir verða mikilvægir í fyrsta skipti og grundvöllur átakanna er útskýrður. Aðalmálið er opinberunin, er það Jesús eða lögmálið.  Þeir sem halda í algert kennivald Tórunnar segja það að Jesús hafi brotið hvíldardags lögmálið og guðlastað. Fyrir gyðingana, afsanna þessi brot kröfu Jesú um það hver hann er. Gyðingarnir standa fyrir eina kostinn sem er andspænis trú lærisveinanna. Jesús talar sjálfur um hlutverk sitt sem “mannsonurinn”. Hinn dramatíski kraftur þess sem eftir er af guðspjallinu er byggður upp í kringum þessi átök.

 

6. kafli: Átökin við vantrú stigmagnast í þessum kafla. Það eru engin önnur mikilvæg átök í Jóhannesi; ekki átök við djöfla eða náttúruna, engin átök Jesú við sjálfan sig og lítil átök við lærisveinana. Gangan á vatnin felst ekki í því að stilla storm. Mikilvægi atburðarins liggur í endurupplifun á Exodus og einkennum þess atburðar sem vitrun. Guðspjallamaðurinn sýnir að afneitun gyðinganna á því að trúa, opinberar það að þeir hafa ekki skilið Tóruna, Móses og Exodusatburðinn. Uppfylling Jesú á hlutverki Móses í Exodus og krafa hans að geta útvegað brauð lífsins sem er varanlegra en Mannað í eyðimörkinni veldur klofningi og ósætti meðal gyðinganna. Truflunin meðal gyðinganna dreifist til lærisveinanna að auki. Þeir byrja að muldra, sumir þeirra trúa ekki og einn mun svíkja Jesú. Margir lærisveinanna yfirgefa hópinn en þetta táknar snögga breytingu í gæfu Jesú. Bjartsýni hinna fyrstu kafla er snögglega fyrir bý og ástæða þess að efast um það hvort Jesús muni klára verkefni sitt á árangursríkan hátt kemur fram.

 

7. kafli: Hér verður andstaðan harðari og hún byrjar í raun á að hervæða sig. Gyðingarnir í Júdeu leitast eftir að drepa Jesú og endurtekið reyna þeir að handtaka hann. Jafnvel bræður Jesú trúa honum ekki. Vantrú dreifist frá fjöldanum til lærisveinanna og jafnvel til bræðra Jesú; sundurþykkja dreifist um fjöldann vegna þess að sumir trúa, Þau sem íhuga að trúa hafa nú ástæðu til að óttast gyðingana. Tilraunir til að handtaka Jesú eru hindraðar vegna þess að stund hans er ekki komin, þannig að stundin tengist handtöku hans.

 

8. kafli: Hér ná samskipti Jesú við gyðinganna sínum fjandsamlegasta hæðum. Mörg þemu og rök úr fyrri köflun eru endurtekin, en miðlægustu rökin snúast um faðerni. Senan endar þar sem Jesús segist vera eldri en Abraham og þar af leiðir honum æðri og gyðingarnir reyna að grýta hann. Hér er ekki lengur von um sættir!!

 

9. kafli: Í ákveðnum skilningi myndar 9. kaflinn og hluti af þeim tíunda túlkunar hlé. Hápunktur fjandseminnasr fellur niður og tilraunir til að handtaka Jesú bera engan árangur. Aftur á móti er þematísk þróun alveg ljós. Jesús sem áður sagðist vera ljós heimsins, gefur nú blindum manni sýn, sem var fæddur til myrkurs. Smátt og smátt öðlast þessi maður andlega sýn að auki og um leið er blinda faríseanna opinberuð.

 

Það er aftur deila meðal gyðinganna í 10.19 um það hvort Jesús sé andsetinn. Krafa Jesú um einingu með föðurnum leiðir til annarrar tilraunar til að grýta hann og endurtekin er krafan um að handtaka hann. Enn og aftur er tilraunin til að handtaka hann árangurslaus og hann fer frá Jerúsalem.

 

11. Kaflinn:  Hið flókna samband lífs og dauða er afhjúpað í 11. kaflanum. Jesús snýr aftur til að kalla vin sinn frá dauðum til lífs á ný, þrátt fyrir að Tómas haldi að þetta verkefni muni kosta Jesú lífið. Lífið er að trúa og Jesús er upprisan og lífið. Þetta tilefni setur Jesús augliti til auglitis við sinn eigin dauða, hans eigin gröf, grátandi konur og táknrænan stein sem verndar gröfina fyrir hinum lifandi. Jesús er hrærður en í gegnum styrkleika sambandsins við föðurinn þá sigrar hann dauðann. Sumir trúa en um leið skipuleggja yfirvöldin dauða hans, réttlæta hann á þann hátt að það sé nauðsynlegt fyrir öryggi þjóðarinnar. Hér er orðin lítil ástæða til að vonast eftir að yfirvöldunum muni mistakast aftur.

 

12. kaflinn: Á margan hátt er 12. kaflinn, kafli umbreytinga. Hér með lýkur opinberu starfi Jesú og kaflinn lýsir loka skrefunum í átt að handtöku Jesú og dauða og um leið mótar hann fastan hlekk milli 11. kaflans og þess þrettánda. Opnunar senan er smurning fóta Jesú (ekki höfuð hans) meðan hann situr til borðs. Júdas er aftur kynntur sem sá sem mun svíkja hann og Jesús tengir þann atburð sem undibúning líkama sins til greftrunar.

 

Ingangan í Jerúsalem og Jesús er hylltur sem konungur, þetta er titill sem mun öðlast mikilvægi við réttahöldin og dauðans.

 

13. kafli: Þessi kafli opnar á þeirri útskýringu sögumanns að Jesús veit að stundin er komin að hann snúi aftur til föðurins! Hér þvær Jesús fætur lærisveina sinna. Lærisveinarnir fá skipun þess að elska hvern annan en jafnvel Pétur mun afneita honum þetta sama kvöld.  Eftir þetta hefst hin langa kveðjuræða fram að 18. kaflanum.

 

18. og 19 kafli: Hér er biðinni lokið og atburðirnir byrja að ganga hraðar í átt að dauða Jesú. Nauðsyn dauða Jesú er ákvarðaður með trúleysi lærisveinanna.

 

Guðspjallamaðurinn setur síðan sviðsljósið snilldarlega yfir á Pílatus. Það er hann sem er fyrir rétti og dómur hans verður jafn mikið yfir honum sjálfum og yfir Jesú. Þrisvar sinnum lýsir Pílatus því yfir að Jesús sé saklaus og í lokin þá lýsir titillinn sem hann neglir á krossinn: Jesús frá Nasaret, konungur gyðinga” því yfir hvert Pílatus telur vera hið sanna ídentítet Jesú.

 

20. kaflinn: Á fyrsta degi vikunnar, finnur María Magdalena gröfina tóma. Pétur og elskaði lærisveinninn hlaupa að gröfinni og finna grafarklæðin þar. Elskaði lærisveininn sér og trúir. María Magdalena sér Jesú upprisinn, en þekkir hann ekki fyrr en hann kallar hana með nafni. Henni er sagt að hann hafi enn ekki stigið upp til föðurins en hún eigi að fara og segja lærisveinunum hvað hún hafi séð. Með sæluboði um að þeir sem trúa án þess að sjá muni verða sælir lokar guðspjallinu. Þetta er hinn upprunalegi endir sem var skrifaður til að fá lesendur eða áheyrendur til að trúa.

 

21. Kaflinn: er eftirmáli, sem var bætt við guðspjallið stuttu eftir að lokið var að skrifa það.

 

Lokaorð: Flétta guðspjallsins er knúin áfram af trú og vantrú, sem þá viðbrögðum við Jesú. Miðlægni þessara átaka er staðfest með þeirri staðreynd að nánast helmingur sagnarinnar að trúa (98 af 239) í Nt kemur fyrir í Jóhannesarguðspjalli. Fléttan er sundurlaus og stundum gölluð. En höfundurinn notar ýmsa þætti til að auðga heildina. Á meðan samræður hægja á atburðarásinni, þá magna þær átökin og skapa rými fyrir þematíska þróun.

 

Með því að sýna Jesú samskiptum við fólk í hversdagslegum aðstæðum þá er guðspjallið að dramatísera þau skilaboð að orðið er orðið hold og dvelur á meðal okkar. Í brúðkaupi, við brunn, í musteri meðal hinna trúuðu, við laug meðal hinna sjúku og lömuðu, þá komast venjulegar persónur nálægt því að þekkja dýrðina í holdi. Guðspjallið er vitnistburður þess sem talar fyrir alla þá sem þekkja orðið í Jesú. Fléttu guðspjallsins er þess vegna stjórnað af þematískri þróun og því hernaðarráði að fá lesendur til að trúa túlkun guðspjallsins á Jesú.  

 

Góða helgi !

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Þessi fallegi dagur.....

Það má með sanni segja að við hjónin hér á þessu kærleiksheimili í uppsveitum Reykjavíkur, höfum upplifað þennan dag á ólíkan hátt. 

 

Ég hef fylgst með fréttum af bönkum og gengjum alveg stjörf í allan dag, huxandi um kreppur og óræðan tíma fram undan, fór í bónus og birgði mig upp af þrjátíu króna núðlum á milli þess sem ég las um þróun samfélagsins að baki Jóhannesarguðspjalli.

 

Í öllu þessu fári barst mér sms frá ferðlangi heimilisins (húsbandið ) sem er á áður ókönnuðum slóðum Afriku , þar sem hann lýsti fyrir mér atburðum dagsins, en það hljóðar svo: "Fékk kók hjá norskri kristniboðsfjölskyldu. Biskupinn býður okkur heim á morgun, Hann er búinn að slátra geit. Fleiri minjagripir verða verslaðir á morgun"

 

Eftir allt argþras dagsins langaði mig líka að vera í Afriku og drekka norskt kristniboðs kók og borða geit !

 

Sofiði rótt og vonandi dreymir okkur betri tíma með blóm í haga !

Gnostisismi, rétttrúnaður og Adam og Eva!

Ég hef verið að lesa afar skemmtilega umfjöllun um átök gnostíkea og rétttrúaðra í frumkristni og þá sérstaklega ólíkar túlkanir þeirra á Genesis 1-3. Mér finnst alltaf pínu fyndið (minn hroki ) þegar fólk heldur því fram kristindómurinn hafi þróast í einni hamingjusamri samfellu án átaka, þegar raunveruleikinn er svo allt annar, alls konar hópar að takast á og túlka og í raun raddir sumra þaggaðar niður með valdi og gnostíkear í þeirra hópi. Það má í raun þakka Nag Hammadí að við getum lesið þessar bældu raddir frá fyrstu hendi í dag og séð hvað það var sem þessir hópar voru að boða.

 

Gnostisismi hefur heillað mig lengi og ætli ég sé ekki laumu gnostíkei í mér, ég veit ekki hvort það eru endilega kenningar þeirra sem voru ólíkar enda gnostisismi ekki ein trúarbrögð heldur er það rammahugtak yfir fjölbreytta hreyfingu sem hafði þegar öllu er á botninn hvolft mjög ólíkar skoðanir eða þá hvort það er andspyrna þeirra sem heillar mig. Að standa í hárinu á vaxandi stofnanagervingu og kirkjuaga sem átti að ná yfir alla sama hvað, allt í nafni einingar! 

 

Eftirfarandi er tekið í bókinni Adam, Eve and the Serpent eftir Elaine Pagels sem er ein af mínum uppáhalds fræðikonum í frumkristnum hefðum.  Þetta er langt en áhugavert að eigin mati ! Njótið vel....ég er farin að lesa og lesa eða horfa á Supernatural, tveir spennandi kostir á þessum annars góða sunnudegi !

 

Gnostískur spuni í tengslum við Genesis frásöguna!

 

Um leið og kristni hóf að dreifast út um rómverska keisaraveldið, hófst þróun á samfélagslegum stofnunum. Það þróaðist um leið voru aðferðir til að aðgreina milli þeirra sem voru samþykkt sem rétttrúandi (orþódox) og þeirra sem var hafnað sem afbrigðilegum og þeirra sem urðu þekkt sem gnostísk kristnir.

 

Í upphafi var ekki mikið skipulag á hinum dreifðu kristnu söfnuðum í Rómarveldi. Heldur var í raun mikill fjölbreytileiki til staðar, allt frá meinlætamönnum sem flökkuðu um litlu-Asíu, til hinna fastsettu heimilis kirkna sem voru orðnar vel skipulagðar í asískum og grískum borgum. Trúskiptingar úr Gyðingdómi, hvort sem þeir bjuggu í Júdeu, Grikklandi, Asíu eða Egyptalandi höfðu tilhneigingu til að fá lánað skipulag sýnagógunnar. Í sýnagógunni var leitogi sem stýrði hópi öldunga, kallað á grísku “presbyteroi” síðar þýtt á ensku sem “priests”. Aðrir trúskiptingar, upprunarlega útlendingar, þróuðu með sér annað stjórnkerfi sem þeir tóku að láni úr heimilishaldinu, í þá stóru samhengi. Þetta fól í sér hóp af þjónum, kallað á grísku “diakones” varð síðar þýtt á ensku “deacons” (ísl. Djáknar). Þessum þjónum var stjórnað af umsjónarmanni, kallaður á grísku “episkopos” en það merkir hjá okkur “biskup”. Á næstu þremur öldum fóru þessir biskupar að taka ábyrgð á sérstökum svæðum eða “sóknum”. Þetta var munstur sem var byggt á skipulagi rómverska hersins.

 

Það sem aðgeindi kristna frá öllum öðrum, samkvæmt bæði heiðnum og kristnum samtímamönnum, var siðferðileg harka þeirra sem vakti jafnvel aðdáun heiðingja sem voru andsnúnir hinni kristnu hreyfingu.

 

Þau verk sem hinir kristnu lofuðu, t.d. að halda sig frá kynlífi, deila gæðum sínum með öðrum og að búa með fólki af öllum kynþáttum, höfðaði sérstaklega til þeirra sem voru viðkvæm fyrir kynferðislegri misnotkun, áttu ekki í sig og á og bjuggu við kynþáttafordóma. Þetta voru leysingjar, fólk sem hafði ekki borgaraleg réttindi, þælar og þau sem voru fordæmd og var hafnað innan hins rómverska heims.

 

En um leið og kirkjurnar urðu stofnanalegri,  þá spornuðu einhverjir hinna kristnu við því ferli.

 

Sumir eldheitir kristnir vildu endurvekja tilfinninguna fyrir þeirri andlegu umbreytingu sem þeir fundu í boðun Jesú. Fyrir þessa kristnu merktu trúskiptin meira en bara að meðtaka skírn og að fylgja nýjum siðferðisreglum, byggðum á boðun Jesú. Það að verða kristinn merkti að finna sitt andlega eðli, að uppgötva eins og einn kennarinn orðar það: hver við erum og hvað við erum orðin, hvar við vorum.....hversu fljótt við fölnum, frá hverju við erum leyst; hvað fæðing er og hvað er endurfæðing.

 

Margir hinna kristnu sem voru að reyna að ná hærri sviðum andlegrar meðvitundar áttu ekki í vandræðum með það sem biskuparnir kenndu; Menn voru sammála um að siðferðisleg leiðsögn varðandi góð verk og skírlífi var ekki aðeins gott heldur nauðsynlegt fyrir flest fólk.

 

En einhverjir hinna kristnu mótmæltu því að vera sagt hvernig þau ættu að hegða sér og hvernig þau ættu að hugsa. Jafnvel þó að þau væru sammála um að fyrsta skrefið í að verða kristin væri að taka við trúnni og meðtaka skírn af biskupunum, þá vildi þessi kristnu ganga lengra. Löngun þeirra var sú að verða andlega fullorðin, að fara lengra en grunvallar leiðbeiningar í átt að æðri stigum skilnings.

 

Þessi æðri meðvitund var kölluð “gnosis” sem merkir þekking eða innsýn. Þessir kristnu sögðu að prestar og biskupar væru ekki nauðsynlegir til að öðlast gnosis.

 

Þegar Ireneus frá Lyon (c.180 C.E) uppgötvaði að innan safnaðar hans var stór hópur kristinna sem reyndi að slíta sig undan kennivaldi hans og reyndi að kynnast Guði beint í gegnum gnosis eða í gegnum milliliðalausa reynslu, þá viðurkenndi hann og jafnvel með smá gremju að hann bæri virðingu fyrir andlegum tilgangi þeirra. Sem biskup, þá lenti hann fljótt í átökum við ákvörðun þessa hóps að fylgja Kristi á þeirra eigin hátt. Hann ákvað að ákvörðun þeirra skapaði aðgreiningu og að þessi hópur væri hrokafullt vandræðafólk sem ógnaði einingu kirkjunnar og kirkjuaganum. Ireneusi var einnig umhugað um að gnostísk kennsla ógnaðu boðun frelsis sem hann og margir aðrir töldu miðlægt í fagnaðarerindinu.

 

Gnostíkearnir sjálfi, deildu ekki einni hugmyndafræði eða tilheyrðu einum ákveðnum hópi og í raun voru ekki allir kristnir. Margir kristnir gnostíkear voru meðlimir kristinna safnaða, bæði leikmenn og einnig meðlimir klerkastéttarinnar. Margir Gnostíkear fylgdu einnig ákveðnum andlegum kennurum sem lofuðu að innleiða fólk inn í dýpri leyndardóma trúarinnar.

 

Ireneus beindi sinni pólemík sérstaklega að hópi gnostísk kristinna sem meðlimir í hans eigin söfnuði drógust einna helst að. Þetta var hópur sem biskupinn áleit sérstaklega hættulegan og hæfan til að valda klofningi. Þetta voru fylgismenn hins andlega leiðtoga Valentínusar.

 

Valentínus hvatti hina kristnu til að ganga lengra en barnaskref trúarinnar kenndu. Fylgismenn hans sögðu að þeir hefðu fengið hjá honum aðgang að leyndum kenningum Páls, dýpri leyndardómi, sem Páll hélt frá opinberri kennslu sinni og kenndi einungis örfáum útvöldum lærisveinum. Aðrir Gnostíkear sögðust þekkja dulda kennslu Jesú sjálfs, kennsla sem aðeins væri gefin í skyn í Nt en opinberaðist að fullu í ritum eins og Tómasarguðspjalli, Maríuguðspjalli og samræðum frelsarans (Dialoque of the Savior, Nag Hammadi).

 

Þessi rit voru þögguð niður og týnd í nærri 1600 ár og voru í raun nánast alveg óþekkt þar til nýlega. Í Desember 1945 voru þessi rit uppgötvuð í eyðimörk Egyptalands, nærri bænum Nag Hammadí. Þessi stórmerkilegi fundur fól í sér fleiri en fimmtíu texta sem ná allt aftur að fyrstu öldum kristninnar. Innifalið í þessum fundi voru einnig forn kristin guðspjöll og önnur rit tileinkuð Jesú og lærisveinum hans. Upprunalegt tungumál þessara rita er gríska en þau rit sem fundust í Egyptalandi höfðu verið þýdd úr grísku yfir á koptísku, sem var algengasta mál Egyptalands á þriðju og fjórðu öldinni e. Kr. Hvort að þessi rit eða í raun og veru hvert þeirra inniheldur raunverulega kennslu Jesú og lærisveina hans vitum við ekki, að sama skapi sem við vitum ekki með fullri vissu hvaða ummæli eða kenningar í Nt eru raunveruleg.

 

Það sem þessi fundur í raun og veru gefur okkur er stórkostleg innsýn inn í frum kristnar hreyfingar. Í fyrsta sinn getum við lesið verk frá fyrstu hendi sem síðar voru fordæmd og eydd sem villutrú af biskupum. Nú í fyrsta sinn geta “villutrúarmennirnir” talað til okkar með þeirra eigin orðum. Kirkjuleiðtogar annarrar aldar, þar með taldir Ignatíus, Jústiníus, Ireneus, Tertullíanus og Klemens höfðu ráðist á hina gnostísk kristnu, fordæmt kenningar þeirra og reynt að reka þá út úr kirkjunum.

 

Einni og hálfri öld síðar, þegar Konstantínus keisari breytti rómverskri stefnu  frá því að ofsækja kristna í að styðja og halda verndarhendi yfir kristninni með miklum fjármunum, sköttum og undanþágum, þá notuðu biskuparnir sem nú voru í sterkri pólistískri stöðu þessi úrræði til að koma á samróma áliti; Þannig að árið 381 skipaði Þeódósíus keisari svo fyrir að villutrú væri glæpur gegn ríkinu.

 

Textarnir sem voru uppgötvaðir í krukkum nálægt Nag Hammadí sýna okkur augljóslega að þessir “gnostísk kristnu” leituðu eftir guðlegri uppljómun gegnum ferli andlegrar sjálfs-uppgötvunar.

 

Hinir kristnu biskupar sem kölluðu sig rétttrúaða hafa án efa sagt að þeir hafi einnig leitast eftir andlegri uppljómum en aðferðir þeirra voru ólíkar. Jústiníus heimspekingur fylgdi algengri kristinni hefð þegar hann sagði að ritúal skírnarinnar í sjálfu sér væri uppljómun og sagði að við fæðingu okkar erum við fædd án þekkingar og vals og við erum alin upp við slæma siði og falska menntun. Þannig að trúskiptingar eru fædd fyrst sem börn nauðsynjar og fávisku. En fyrir tilstilli skírnarinnar eru kristnir fæddir aftur sem börn kosta og þekkingar.

 

Fylgismenn Valentínusar litu á skírnina sem grundvallar innvígsluritúal og fyrir marga skorti það raunverulegt andlegt inntak.

 

Þegar Gnostíkear og réttrúaðir deildu, leituðu báðir hópar aftur til ritningarinnar sem báðir hópar sýndu lotningu og báðir fundu málstað sínum stuðning innan hennar.

 

En báðir hópar lásu sömu ritninguna róttæklega á ólíkan hátt. Wiliam Blake segir þetta: Báðir lásu Biblíuna dag og nótt en einn las svart þar sem hinn las hvítt.

 

Meiri hluti rétttrúaðra kristinna á fyrstu og annarri öldinni, líkt og flestir gyðingar og kristnir æ síðan lásu Biblíuna líkt Jústiníus gerði, sem praktískar, móralskar leiðbeiningar um rétt líferni. Þeir lásu Genesis frásöguna sem sögu um siðferði; Þeir litu á Adam og Evu sem raunverulegar, sögulegar persónur, sem hina virðulegu forfeður okkar kynstofns. Af sögunni um óhlýðni þeirra drógu rétttrúaðir túlkendur praktískan lærdóm í siðferðislegri hegðun.

 

Tertullianus segir meðal annar um konur í De Cultu Feminarum:

 

“Vitið þið ekki að þið eruð Eva? Dómur Guðs yfir þessu kyni lifir enn þann dag í dag á þessari öld. Þess vegna lifir sektin enn af nauðsyn. Þið eruð hlið djöfulsins; þið eruð þær sem brutuð innsiglið á bölvun trésins, og þið voruð hinar fyrstu til að snúa baki við hinu guðlega lögmáli. Þið eruð þær sem sannfærðuð þann sem djöfullinn gat ekki spillt. Þið eyðilögðuð auðveldlega ímynd Guðs sem er Adam. Vegna þess sem þið verðskuldið, sem er dauði, þurfti sonur Guðs einnig að deyja”.

 

Út frá sögunni um fallið gat Tertúllíanus dregið ólíkan siðferðislegan lærdóm; Til dæmis gat hann varað við matgræðgi, vegna þess að át varð Adam að falli. Hann getur hvatt trúaða til að giftast aðeins einu sinn þar sem Guð skapaði aðeins eina eiginkonu handa Adam osfrv..

 

Rétttrúaðir kristnir sem voru ósammála um túlkun Genesis, voru einna helst ósammála um hvaða siðferðislegan lærdóm mætti draga af sögunni. Til dæmis þar sem Klemens sér blessun Guðs yfir hjónabandi og æxlun í paradís, þá krefst fjórðu aldar meinlætamaðurinn Hýerónímus þess að við eigum að sjá að Adam og Evu var upphaflega ætlað að vera óspjölluð og voru í raun sameinuð í hjónaband eftir að þau höfðu syndgað og voru rekin út með skömm frá Paradís hreinleikans.

 

Gnostískir kristnir ávíttu hins vegar rétttrúaða fyrir að lesa ritninguna á rangan hátt og þá sérstaklega Genesis og með þeim lestri fundu þeir ekki hina dýpri merkingu. Með því að lesa bókstaflega er sagan af sköpuninni alveg merkingarlaus sögðu þeir. Hinir gnostísku kristnu spurðu m.a.: Eigum við að trúa því að Adam og Eva hafi raunverulega heyrt fótspor Guðs í garðinum eins og sagan gefur í skyn? (Gen. 3.8). Eða Laug Guð þegar hann sagði við þau að þau mætti ekki borða af skilningstré góðs og ills vegna þess að þegar þau gerðu það myndu þau deyja en samt lifðu þau í hundruð ára?. Við hvern var Guð að tala þegar hann sagði: Við skulum skapa mann í vorri myn?? Og af hverju reyndi Guð að dylja þá þekkingu frá Adam og Evu ,sem gæti gert þau “eins og okkur”? (Gen.3.22).

 

Ákveðnir kristnir gnostíkear héldu því fram að slíkar fjarstæður sýndu það að það hefði aldrei átt að taka söguna bókstaflega heldur ætti að skilja hana sem andlega allegóríu, ekki sem sögu með siðferðisboðskap, heldur mýtu með merkingu.

 

Þessir gnostíkear tóku hverja línu í ritningunnin sem ráðgátu sem benti á dýpri merkingu. Með því að lesa á þennan hátt varð textinn glitrandi yfirborð tákna sem buðu ævintýramönnum upp á að kanna huldar dýptir til að öðlast innri reynslu eða það sem listamenn kalla, skapandi ímyndunarafl til að túlka söguna með.

 

Gnostískir kristnir fundu þó ekki upp tækni allgórískrar túlkunar, þvert á móti höfðu kennarar meðal heiðingja og gyðingdóms notað slíkar aðferðir kynslóðum saman til að túlka forna texta.

 

Allegóristar sögðu það að hver sem horfir lengra en augljós merking textanna sýnir og les þá á táknrænan hátt mun finna hulda merkingu og dýpri sannleika hinnar náttúrulegu heimspeki.

 

Philon frá Alexandríu tekur til dæmis Adam og Evu fyrir og segir að þau standi fyrir sinn hvorn þáttinn í mannlegu eðli. Adam stendur fyrir hugann, hið eðla og karlmannlega og skynsemi sem er sköpuð í mynd Guðs. Eva stendur fyrir líkamann eða tilfinningarnar, hið lægra, kvennlega eðli sem er uppspretta allrar ástríðu.

 

Gnostískir túlkendur fundu í garðinum Eden fjölbreytta túlkunarmöguleika.

 

Ptolemy, fylgismaður Valentinusar, sagði að sagan af Adam og Evu sýni að mannkyn féll í eðlilega meðvitund og missti þannig samband við guðlegt upphaf sitt. Annar fylgismaður Valentínusar, höfundur Filipusarguðspjalls segir að manneskjur hafi fallið í þá villu að flytja hið guðlega á utanaðkomandi verur og þannig skapað trúarbrögð.

 

“Í upphafi, skapaði Guð mannkyn. En nú skapar mannkyn Guð. Þannig er það í heiminum; Manneskjur búa til guði og dýrka sköpun þeirra. Það væri meira við hæfi ef guðirnir dýrkuðu mannkynið”.

 

Margir gnostískir textar snúa við táknfræði sögunnar af Adam og Evu og segja að Adam, ekki Eva, tákni sálina á meðan Eva stendur fyrir hið æðra, hið andlega sjálf. Gnostískir höfundar elskuðu að segja söguna af Evu, hina torskildu andlegu visku. Hvernig hún kom fyrst fram innan Adams og vakti hann, sálina til meðvitundar um andlegt eðli sitt, hvernig hún mætti andstöðu, var misskilin, á hana var ráðist og tekin fyrir það sem hún var ekki. Að lokum sameinaðist hún Adam í hjónabandi, og lifði í einingu með sálinni. Reality of the Rulers segir frá því þegar Adam fyrst þekkti Evu, sá hann ekki í henni hjónabandsfélaga heldur andlegan kraft.

 

Sama rit gengur langt og segir að þegar Adam ætlaði að hunsa rödd Evu, var hann varaður við af skaparanum þannig að hann missti samband við andann, þangað til að hún birtist honum aftur í formi höggormsins.

 

Þeir gnostísk kristnu sem settu fram þessar “undarlegu uppfinningar” á Genesis frásögunni, litu fram hjá þeim hlutum sem tengdust praktísku siðferði – þannig ásakaði Ireneus þá. Og við fyrstu sýn verður að sammælast honum. Á meðan samtíma kristnir voru að draga siðferðislegan lærdóm af Genesis, þá voru ákveðnir Gnostíkear að skálda mýtur byggðar á sögunni um paradís. Sumir gengu jafnvel lengra, í stað þess að segja að mannleg löngun í þekkingu sé rót allrar syndar, þá gerðu þeir hið gagnstæða og leituðu endurlausnar í gegnum þekkingu. Og þar sem hinir réttrúuðu kenndu Evu um fallið og bendu á undirgefni konunnar sem réttláta refsingu fyrir, þá bentu gnostíkearnir oft á Evu – eða hið kvenlega, andlega vald sem hún stóð fyrir – sem uppspretta andlegrar vakningar.

 

Margir Gnostíkear glímdu þó við sömu siðferðislegu spurningarnar og héldu rétttrúðum samtímamönnum þeirra uppteknum. Áttu kristnir að forðast hjónaband eða fagna því?? Er kristnum, líkt og gyðingum fyrirskipað að fjölga sér? Hvers konar samband er mögulegt eða eftirsóknarvert milli kristinna karlmanna og kvenna.

 

En þegar gnostíkearnir nálguðust þessar spurningar, þá gerðu þeir það á annan hátt en rétttrúaðir samtímamenn. Í stað þess að móta nýtt samfélgslegt regluverk, þá leituðust gnostíkearnir frekar eftir að uppgötva og skýra – nákvæmlega í gegnum hina “undarlegu uppfinningu” hinnar gnostísku mýtu – innri uppsprettur löngunar og verka.

 

Ireneus hafði rangt fyrir sér þegar hann ásakaði gnostísk kristna um að skoða ekki siðferðisleg mál. Þeir aftur á móti tóku þátt í þeim á þann hátt sem hvatti hverja persónu til að kanna sína eigin innri reynslu, þeir trúðu því að hver og einn gæti fundið andann innra með sér.

 

Hvar stóðu Valentínusarsinnarnir, þá þegar kom að spurningum sem klufu hina kristnu samtímamenn, varðandi hjónaband eða skírlífi?? Það kemur hér á óvart að skrif þeirra um slíkar praktískar spurningar eins og varðandi viðhorf til hjónabandsins eru tvíræð, í raun svo tvíræð að að fræðimenn hafa fært sannfærandi rök fyrir báðum hliðum.

 

Hið stórkostlega safn ummæla sem við köllum Filipusarguðspjall getur veitt okkur vísbendingar í þá átt að leysa slíkar andstæður vegna þess að höfundur þess ögraði þeim hætti sem flest fólk á þessum tíma setti upp siðferðislegar spurningar.

 

Kristnir þá, líkt og nú gerðu ráð fyrir því að einhver verk séu góð og önnur slæm, en þeir rökræddu alveg hamstola varðandi hjónaband og skírlífi. Höfundur Filipusarguðspjalls hafnar þessu alfarið. Hann lýtur svo á að ekkert verk sé í sjálfu sér nauðsynlega gott eða illt og þá sérstaklega hjónaband eða skírlífi.  Heldur veltur siðferðislegt mikilvægi hverrar aðgerðar á aðstæðum, ásetningi og meðvitund þátttakandans.

 

En hvernig átti hinn gnostísk kristni að eiga við raunverulega reynslu af hinu illa og þá sérstaklega hinnu illa innra með. Rétttrúaðir kristnir reyndu oft að setja fram reglur fyrir allt samfélagið í heild en höfundur Filipusarguðspjalls segir að hver og einn geti tekist á við hið illa innra með sér. Hver og einn á að æfa sig í sjálfsskoðun og leita að mögulegum uppsprettum hins illa eins og losta, reiði og öfundar í eigin ásetningi, orðum og gjörðum. Það sem breytir einstaklingi andlega skv. höfundinum er stöðug sjálfs-meðvitund og það að samþykkja það, að hið illa þrífst innra með okkur.

 

Þetta bendir til þess að Valentínusarsinnarnir hafi í raun og veru hafnað fyrirskipunum biskupanna, horft fram hjá samfélagsreglum og fylgt innri leiðsögn sinni og krafist þess að siðferðisleg verk séu einkamál sem hver sjálfstæð manneskja, amk. hver þroskuð manneskja verður að eiga við sjálf.

 

Þetta sjálfstæði ógnaði einingu kirkjunnar og kirkjuaganum.

 

Það sem angraði Ireneus meira en nokkuð annað, var það að hin gnostísku skilaboð ógnuðu þeim frelsandi boðum sem höfðu gert kristindóminn svo aðlaðandi fyrir marga trúskiptinga. Rökræðan yfir Genesis opinberaði stórfelldan ágreining meðal annarrar aldar kristinna, en útkoma þessa ágreinings átti eftir að móta kenningu kirkjunnar fyrir komandi aldir. ‘

 

Eins og við höfum séð, þá leit meiri hluti kristinna trúskiptinga á fyrstu fjórum öldunum á yfirlýsinguna um siðferðislegt frelsi á þann hátt að hún ætti sér grundvöll í Genesis 1-3 og á áhrifaríkan hátt væri hún það það sama og guðspjallið boðaði.

 

Af skrifum Valentínusarsinna má dæma að þeir hafi verið menn mennta og forréttinda. Þannig má ætla að þeir hafi getað tekið persónulegt frelsi sitt sem gefið, eitthvað sem margir borgarar í Rómarveldi gátu ekki. Einnig getum við gefið í skyn að þeir hafi þekkt af eigin reynslu takmarkanir mannlegs frelsis, vegna þess að mýtur þeirra gefa til kynna að þeim sem er gefin gjöf frelsis bæði siðferðilegt og andlegt og að sama skapi félagslegt og pólitískt frelsi, verða að vera jafn meðvituð um takmarkanir frelsins. Einnig virðast þeir meðvitaðir um það að jafnvel hinar frjálsustu manneskjur eru eftir sem áður háðar þvi sem er fyrir utan mannlegs valds.

 

Sýn Gnostíkeanna var myrk, hún fól í sér þjáningar en eftir sem áður var hún trúarleg þar sem á endanum allt var háð vilja þess sem þeir kölluðu föður, hina leyndardómsfulla uppspretta eða djúpið! Þessa uppsprettu uppgötvuðu gnostíkearnir í sjálfum sér eða þann sem skapaði allt!

 

Hinir rétttrúðu kristnu á annarri og þriðju öldinni, frá Jústiníusi og Ireneusi, gegnum Tertullíanus og Klemens og Origenes, stóðu allir sem einn gegn gnostíkeunum og boðuðu á guðspjallið sem boð frelsis, þá sérstaklega siðferðislegs frelsis. Frelsi viljans sem var tjáð í upprunalegu frelsi Adams til að velja líf þjáninga og sársauka. Í nafni þessa siðferðislega frelsis ákváðu Jústiníus og Origenes ásamt fleirum að þola þjáningar og dauða. Aðrir höfnuðu öllu því sem samtímamenn töldu gera lífið þess virði að lifa því, heimili, fjölskyldu, auð og opinbert orðspor. Á meðan kristindómurinn var ofsótt hreyfing þá boðuðu kristnir predikarar hið einfalda og kraftmikla boð um frelsi sem höfðaði til svo margra í rómverska heiminum, og þá sérstaklega til þeirra sem þekktu ekki frelsi í daglegu lífi sínu.

 

Að lokum: Í nafni þessa frelsis eins og Valentínusarsinnarnir bentu á með kaldhæðni, bældu hinir rétttrúðu niður hinar gnostísku kenningar og höfnuðu hugmyndum þeirra um takmarkanir mannlegra valkosta.

 

Einhverjar gnostíkeanna litu til Evu, hinn guðlega anda sem þeir sögðu hana vera og beittu henni á kvenkyns meðlimi safnaðarins og gáfu þeim virðingu og þátttöku í söfnuðum, sem á sama tíma var tekin af konum í stofnanagervingu hinnar rétttrúuðu kirkju á annarri og þriðju öld.