Konur, embætti og kirkjuregla í frumkristni!

Hér er umfjöllun úr greinasafni sem að ég er að lesa fyrir riterðina mína "Women & Christian Origins" ritstýrt af Ross Shepard Kraemer og Mary Rose D´Angelo.

Greinin sem fjallar um konur og embætti í frumkristni er eftir Francine Cardmann:

Varðandi þetta málefni eru þrenns konar textar mikilvægir!  

1. 1 og 2. aldar textar sem krefjast þess að Páll sé kennivaldið að baki, Hirðistbréfin og Acts of Paul and Thecla!
2. 3. og 4. aldar kirkjuregla sem krefjast kennivalds postulanna almennt!
3. 4. og 5. aldar ákvarðanir kirkjuþinga  og bréf Gelasíusar páfa I.

 Saga Páls og Theclu! 

Sagan segir af konu (Theclu) sem ver skírlífi sitt, þolir pyntingar og lifir af. Í sögunni er Páll sjálfur hissa á hennar afkomu. Hún skírir sjálfa sig og verður þannig andlegur jafningi Páls. 

 Thecla skírir síðan Tryphaenu og kvenþjóna hennar sem veittu henni skjól í Antíokkíu. Hún verður síðan farandpredikari, sjálfstæð frá trúboði Páls sem í fólst að fara út og boða orð Guðs.  Thecla spyrnir gegn félagslegum og pólistískum öflum á hennar dögum og yfirvinnur andstöðu Páls á prestdómi hennar.  

Saga hennar varpar ljósi á tvíræðnina varðandi kennivald kvenna á frumdögum kristni.  

Eins og Thecla, þá upplifðu aðrar kristnar konur á þessum tíma skírlífi sem uppsprettu valds og umboðs; jafnt sem ótta og hættur. Kvenpíslarvottum, sérstaklega meyjum var reglulega ógnað með kynferðislegum árásum og ofbeldi af rómverskum yfirvöldum sem yfirheyrðu þær og dæmdu.

Það er líklegt að Thecla standi ekki bara fyrir eina sögulega konu, heldur margar konur sem snemma á fyrstu og á annarri öldinni predikuðu opinberlega, skírðu og kröfðust opinberlega kennivalds Páls fyrir starfi sínu.  Líkt og með margt annað þá hefur verið fiktað við ímynd Theclu túlkendum hennar sögu. Hún hefur verið tekin úr upprunalegu samhengi sínu og var hennar minnst sem píslarvotts og hún heiðruð sem mey, jafnvel þó að saga Páls og Theclu sýnir hana sem predikara og kennara.

Umbreytt ímynd hennar ýtti undir útilokun kvenna frá embættum með því að stroka út mynni hennar, sem sterk kona sem predikaði og skírði!

Hirðisbréfin: 

Hér um ræðir 1Tím; 2Tím og Títus! Þessi bréf endurspegla hina hliðina á sögu Theclu. Hér kemur fram feðraveldisreglan innan kirkjunnar. Hér er spurning sett við það hvort konur hafi getað verið á meðað öldunganna og hvort að hugsanlegt sé að öldungar hafi valið biskupa. Hugsanlegt er einnig að hér hafi verið til kvendjáknar á tímum Hirðisbréfanna. Biskupar og karlprestar urðu jafnóðum valdameiri innan þessa ramma, með því skyggðist á prestdóm kvenna og þeim var ýtt á jaðarinn í kristnum samfélögum. Kennivald postulunna varð minningu Theclu meiri, sem löglegur kvarði á lögmætan prestdóm. 

Postulleg hefð Hippólýtusar.  

Tilgangur hans var að sannfæra lesendur um það að það mætti “halda fast í þá hefð sem hafði verið til það til nú”  Hann nefnir þrjá hluta: Klerkastéttin; leikmenn og hversdaglegt kristið líf! Hann fjallar einnig um val; vígslu og skyldur prestanna! Tveir hópar kvenna koma fram hjá Hippólytusi: Ekkjur og meyjar! Hippolytus þekkir ekki til kvendjákna eða embætti djákna í Róm. Hann greinir á milli embætta sem þurfa vígslu og annarra sem þurfa að skipað er í. 

Didascalia apolstolorum! 

Endurspeglar aðstæður í Sýrlandi eða Palestínu einhvern tímann á 3. öldinni! Embætti ekkjunnar er skilgreint sem bæn fyrir kirkjunni og velgjörðarmönnum hennar. Talað er um að konur ögri kennivaldinu ekki aðeins biskupanna, heldur einnig allra manna. Didascalia notar hina trúföstu mynd af Maríu mey til að neita konum um vald til að kenna og skíra.  Hér er þó embætti kvendjákna er nauðsynlegt og mikilvægt. Didascalia setur konur þá sem djákna og ekkjur á jaðarinn ef ekki alveg út af honum!

Ekkjur og djáknar eru aðgreindar frá leikmönnum en settar undir karlklerkana! Djáknar eru formlega séð tengdir klerkastéttinni en ekkjur eru það ekki. Embætti kvendjáknans er viðurkennt og opinbert á meðan ekkjan er á einkasviðinu og á margan hátt til vandræða. Didascalia gerir kvendjáknum hærra undir höfði en ekkjum og meyjum. Það er hlutverk er þó takmörkunum háð.  Á meðan Thecla er Icon fyrir prestdóm kvenna í kristinni hreyfingu þá er hér hið stöðuga altari og hin þögula María sem þjónaði Jesú tákn fyrir stöðu kvenna innan kirkna. 

Hinar postullegu stofnanir! 

“Apostolic constitutions” 

Þetta rit er frá því seint á 4. öld og upprunnið í Sýrlandi! Meðhöndlun ekkjunnar fylgir kunnuglegu munstri! Hér er hlutverk þeirra takmarkaðra en í Didascalíu.  Konan er líkami. Hún er líkami mannsins og tekin úr síðu hans. Allt frá tímum Evu ríkir maðurinn yfir konunni. Höfuðhluti konunnar er frá manninum, þar sem hann er höfuð hennar. Hér birtast önnur rök gegn vígslu kvenna: Konur voru vígðar í heiðnum trúarbrögðum þessa tíma sem prestar kvenguða. Hinn kristni Guð var karlkyns: Karlmenn voru því prestar! 

Hér er viðurkennt kvenkyns hlutverk djákna! Díakónessur voru tengdar heilögum anda og þar með klerkastéttinni! Samt voru þær settar undir karldjákna! 

Kanóninn og játningar um kvenkyns embætti! Kanón 15 frá kirkjuþinginu í Kalkedón 451: Lýsir víglsu kvendjákna. Hlutverk þeirra er viðurkennt í þessum kanón.  

Í vestrinu eru litlar sannanir fyrir nærveru kvendjákna.

Þing í Nimes í Gallíu 396 setti fram vanþóknun á nærveru vígðra kvenna og reyndi að koma í veg fyrir að slíkt gerðist aftur.  

Kirkjuþing í Orange 441, kanón 25. Hér er þekkt tilvist kvendjákna þar sem að vígsla þeirra er sérstaklega bönnuð. Sagt að að kvenkyndjáknar eigi ekki að vígja.   

Bréf sem að Gelasíus Páfi 1 sendi 494 til biskupa á Suður-Ítalíu og Sikiley: Konur  tilheyra ekki altarisþjónustunni!

Kveðja