Guðfræðiblogg - Ekki fyrir viðkvæma!

Það er kominn tími á smá guðfræðiblogg! Ég hef ekki skrifað um þau mál í langan, langan tíma! En nú er sem sagt komin tími til að snúa sér frá hversdagsamstri, uppvaski og skúringum og hverfa inn í heim andans án alls efnis, enda ekki vanþörf þá þegar heimur versnandi fer !

Ég er að lesa yfir og undirbúa til yfirferðar fyrsta kaflann í lokaritgerðinni og fannst tilvalið að setja hér inn smá sem að mér fannst bara ansi gott , annars hefði ég ekki skrifað það sjáið til.....! 

Ég nota sem sagt greiningarmódel Elisabeth Schussler Fiorenzu til að finna atriði í texta sem að eru kúgandi og neikvæðir í garð kvenna. Hluti af því módeli eru þættir sem að hún kallar tvíhyggjuflokkar greiningarinnar. Mér finnst þetta athyglisvert, hljómar svona:

Í þennan flokk falla umræður um kyn, karlmiðlægni og karlveldi. Varðandi kynin þá segir Fiorenza að í vestrænum samfélögum þá séu aðeins tvö kyn og þau eru skilin í versta tilfelli: Á gagnkvæman hátt útilokandi og í besta tilfellinu: Uppfylling á hvort öðru. Einstaklingur er annað hvort karl eða kona en ekki bæði.[1] Þessi ályktun um náttúrulegan kynja/kynferðismun tjáir hversdagslega reynslu og breytir henni í almenna skynsemisþekkingu á þann hátt að munurinn á kynjunum virðist eðlilegur, algengur og guðlega fyrirskipaður. Þessi náttúrulegi skilningur á kynferði þjónar sem fyrirfram gefinn merkingarrammi fyrir konur og menningarlegar stofnanir. Þessi merkingarrammi kynferðisins hylur og blekkir þann raunveruleika að hugmyndin um tvö kyn sé einmitt félags-menningarleg uppfinning. Þessi málvísindalegi og menningarlegi merkingarrammi hylur þá staðreynd að það er ekki svo langt síðan að kynþátta- og þjóðernislegur munur var og er enn álitinn af sumum náttúrleg líffræðileg staðreynd eða fyrirskipaður af Guði.[2]

Fiorenza segir að líkt og með  kynferðinu þá marki karlmiðlægnin félagslega ákvörðuð ólíkindi milli kynjanna. Aftur á móti, ólíkt kynferðinu þá ákvarði karlmiðlægnin ekki bara hinn tvískipta mun kynjanna heldur tengist valdatengslum kynjanna. Karlinn er fyrirmyndar persónan sem er miðja karlmiðlægra samfélaga, menningar og trúarbragða. Hugmyndafræði karlmiðlægninnar er svo allsráðandi vegna þess að hún er innrætt í og gegnum málfræðilega uppbyggingu bæði til forna og í nútíma vestrænum tungumálum, eins og hebresku, grísku, latínu eða ensku.[3]

Karlveldið er þriðja atriðið í þessum tvíhyggju flokkum og Fiorenza segir að það merki bókstaflega vald föður yfir börnum sínum eða öðrum meðlimum ættbálks hans eða heimilis.[4] Ef að hugmyndin um feðraveldi er skilgreind á grundvelli karlkyns/kvenkyns kynjatvíhyggju þá verður gjörnýting og fórnalambsgerving á grundvelli kynferðis og kyns, frumkúgunin.[5] Fiorenza segir að skilningurinn á kerfisbundinni kúgun í feðraveldinu sé vandamálabundin af eftirfarandi ástæðum:  

• Konur eru skildar sem hjálparlaus fórnarlömb og það algerir vald karla yfir konum. Hér er litið framhjá því að karlmenn hafa ójafnar stöður sjálfir þegar að yfirráðum kemur.[6]
• Aftur á móti eru konur ekki alltaf algjörlega hjálparlausar og valdalausar heldur taka sjálfar þátt í því að hafa “vald yfir”. [7]
• Tveggja póla greining á feðraveldi gerir ráð fyrir algjörum kynjayfirráðum og kynjamismun, jafnvel þó að kyn/kynferði standi aðeins fyrir eina vídd á flóknu kerfi yfirráða. Kynjagreining sem er ekki um leið einnig, kynþátta, stéttar og heimsvaldstefnu greining nægir ekki. Flókin greining á því hvernig formgerðir yfirráðanna skarast er nauðsynleg.[8]
• Tvípóla tvíhyggju greining á feðraveldinu vanrækir einnig völd kvenna yfir öðrum konum.[9]

[1] Sama, bls. 112.

[2] Sama, bls. 114.

[3] Sama, bls. 114.

[4] Sama, bls. 115.

[5] Sama, bls. 115.

[6] Sama, bls. 116.

[7] Sama, bls. 116.

[8] Sama, bls. 117.

[9] Sama, bls. 117.

Í framhaldi af þessu setur svo Fiorenza fram kerfið sitt sem að er til þess ætlað að greina alla þætti yfirráðanna og kúgunarinnar og hafnar hún því að notast við orðið karlvedi heldur vill hún nota hugtakið drottinveldi og drottinmiðlægni og vísar það til flókinna tengsla þess sem ræður og þeirra sem að eru settir undir. Hún segir að þetta kerfi sé alls ekki statískt heldur á stöðugri hreyfingu eftir því sem að tengsl yfirráðanna breytast. Hér er því ekki um sömu heimsmynd að ræða í dag og í fornöld. Þetta kerfi er hannað til að ná yfir kynbundinn mun, sem og stétt og stöðu, litarhátt, og margt fleira.  Fiorenza segir til að útskýra betur m.a. þetta:  

Hver einstaklingur er formgerðarlega staðsettur innan félagslegs, menningarlegs, efnahagslegs, stjórnmálalegs og trúarlegs kerfis vegna þess hvar hann fæðist. Við erum alltaf nú þegar staðsett af og innan valdakerfa og möguleikar okkar í lífinu takmarkast af því. Til dæmis eru konur ekki fátækar eða heimilislausar vegna þess að þær skortir metnað, eru með lágt sjálfsálit eða slæma vinnu siði. Konur eru frekar fátækar eða heimilislausar vegna formgerðarlegar stöðu þeirra innan valdakerfisins. 

Með því að afhjúpa þetta, til dæmis innan biblíutextanna, þá er hægt segir hún að finna frelsandi kjarna sem að getur verið uppspretta róttækrar breytingar. En við skulum sjá svo hvernig fer , ég er enn ekki farin að beita þessu á texta í ritgerðinni, hver veit nema að útkoman verði skelfilega neikvæð og í besta falli tvíræð. Enda texti guðspjallsins opinn í báða enda og ein fræðikona segir að í raun enginn frásagnanna þar sem að konur koma fyrir, alla vega í Jóhannesi endi í raun vel. Þannig að það er veganestið sem að lagt er upp með í dag! 

Annars er ég góð og er að fara að vinna í allan dag og fram á kvöld við að kenna börnum og unglingum kristin fræði og bænir ! Þannig að varið ykkur bara, það gæti verið trúboð á ferð !  

Ha´det! 

Athugasemdir

[Carlos Ferrer (IP-tala skráð) 24.1.2008 kl. 09:39]

Þú þarft að láta einhverja góða íslenskukonu lesa þennan texta yfir. Hann er ekki nógu skýr hjá þér og því ruglingslegur. Auk þess ein spurning: Ef þú ert hrædd um að niðurstaðan verði "of neikvæð", er þá ekki ástæða að ganga gönguna til enda og komast að því af hverju og hvaðan þetta "of neikvætt" kemur? Gæti t.d. verið að kristin hefð hafi einmitt verið það kúgandi að hún verðskuldi einkunina "of neikvæð"? Þegar það er komið á hreint, kemur næsta spurning:

Hvað þarf að gera til að breyta þessu?

[Sunna Dóra Möller, 24.1.2008 kl. 09:58]

Það á reyndar eftir að lesa þetta allt yfir, enda bara frumdrög og ekki verið farið yfir af leiðbeinanda!

Varðandi neikvæðnina, þá er einmitt ætlunin að ganga gönguna til enda í þriðja hluta ritgerðarinnar (10 e. verkefni) og skoða mögulegar ástæður þess að raminn utan um frásögur af konum er ekki jákvæður eða frelsandi, enda litaður af heimsmynd þessa tíma. Ég get vel hugsað mér það að kristin hefð hafi verið of kúgandi fyrir konur, enda sjást skýr merki þess strax á annarri öldinni þegar konum er markvisst ýtt út á jaðarinn. Fræðimenn segjast þó margir sjá merki þess að í upphafi hafi hefðin ekki verið það og upphaflega hafi verið ákveðin jafnréttistilhneiging sem að fljótlega deyr út eins og við sjáum í raun strax í lok 1. aldar (1. Klemens til dæmis og svo síðar Hirðisbréfin, einnig skrif Tertullianusar í De Cultu Feminarum svo að eitthvað sé nefnt). Það hræðir mig að ákveðnu leyti ef að lokaniðurstaða verkefnisins verður neikvæð vegna þess að ég hef alltaf viljað trúa því að ákveðin element í hinni kristnu hefð hafi verið frelsandi fyrir konur og þá sérstaklega ef að leitað er í Jesúhefðina. Það er einhvern veginn mikilvægt fyrir mig sem trúaða konu innan hinnar kristnu hefðar að geta litið til frumhefðarinnar og sagt....jú þessi hefð er líka fyrir mig, jafnt sem karlmennina. Ef að svo er ekki....er þá eina leiðin að gera eins og margar konur hafa gert erlendis orðið Post-Christian....mér finnst það óþægileg tilhugsun. En svo veltur það ekki alfarið á þessari rannsókn einni saman, hvaða afstaða er tekin að lokum, það þarf meira að koma til býst ég við!

Hvað þarf að gera til að breyta: Ég hreinlega veit það ekki: Það fyrsta sem að kemur upp í hugann er að við eigum eki að vera hrædd við að takast á við textann, við eigum ekki að vera hrædd við að notast við þau tæki sem að hjálpa okkur að afhjúpa hann og sýna hann í réttu ljósi: Eins og þá að nota kynjafræði, kvennarýni, félags og menningarlega sögurýni ofl. Allt þetta hefur verið gagnrýnt af postulum og verjendum hinnar hreinu kenningar og segja að engu megi við hrófla þegar kemur að textanum. Ég er ósammála því og vil takast á við hann til að leita að og finna hvað það er sem að kúgar og hvað það er sem að frelsar...aðskilja þetta tvennt. Þannig held ég að við myndum alla vega vera frjálsari af þeim þáttum sem að eru neikvæðir. En þetta eru bara svona vangaveltur sem að koma jafnóðum upp í hugann, hér er engin töfralausn en alla vega byrjunarpunktar!

Bestu kveðjur!

[Jenný Anna Baldursdóttir, 24.1.2008 kl. 10:43]

Takk fyrir þetta, verulega áhugavert, skal ég segja þér.

[Ásdís Sigurðardóttir, 24.1.2008 kl. 13:27]

Innlitskvitt. 

[Ólöf Ingibjörg Davíðsdóttir, 24.1.2008 kl. 16:04]

Sunna skrifar: ...ein fræðikonan segir að í raun engin frásagnanna þar sem konur koma fyrir, alla vega í Jóhannesi endi í raun vel..."

Sem sagt, ein fræðikona segir að í raun endi engin frásaga vel þar sem konur koma fyrir, alla vega í Jóhannesi. Þá hefur samstofninn kannski smá sjéns. Mikið væri áhugavekjandi að lesa allar kvennasögurnar með hennar útleggingu og heyra hinn ólánsama endi.

Eins og ég sé það eru þessar frásagnir eins og allar aðrar opnar í endann fyrir merkingu. Ég man ekki eftir öllum konunum í svip en einhvern vegin vaknar með mér sú tilfinning að þær fái í hendurnar val sem þær höfðu ekki áður. Fræðikonunni ónefndu mundi þá kannski finnast að valið væri um aðeins tvo kosti og báða slæma: lítilþægni við undirokun eða þjáning af völdum "mótþróaþrjóskuröskunar" í garð drottinveldisins.

En við erum kannski ekki að tala um sama hlutinn. 

[Carlos Ferrer (IP-tala skráð) 24.1.2008 kl. 20:54]

Fræðimenn segjast þó margir sjá merki þess að í upphafi hafi hefðin ekki verið það og upphaflega hafi verið ákveðin jafnréttistilhneiging sem að fljótlega deyr út eins og við sjáum í raun strax í lok 1. aldar (1. Klemens til dæmis og svo síðar Hirðisbréfin, einnig skrif Tertullianusar í De Cultu Feminarum svo að eitthvað sé nefnt).

Anne Jensen (Gottes selbstbewusste Töchter)gat reyndar rakið þessa óheillaþróun til hirðisbréfa Páls á sínum tíma. Þar er upphafið að finna sem síðar magnaðist.

[Laufey Ólafsdóttir, 25.1.2008 kl. 02:55]

Mjög áhugavert verkefni, Sunna Dóra. Gangi þér vel með það!

[Sunna Dóra Möller, 25.1.2008 kl. 09:38]

Ólöf: Fræðikonan ónefnda heitir Ingrid Rosa Kitzberger. Hún hefur rannsakað Jóhannesarguðspjall m.t.t. til frásagnanna af konunum þar. Jóhannesarguðspjall hefur verið talið hingað til það jákvæðasta af þeim fjórum í garð kvenna (sjá skrif til dæmis Raymond Brown og Fiorenzu í kringum 1980, þeirra skrif eru dregin í efa í dag af nútíma fræðimönnum sem að vilja meina að ofurjákvæðni hafi ríkt í Jóhannesarfræðum í garð kvenna og er heldur svartsýnni mynd dregin upp í dag). Kitzberger kemst þó einnig að þeirri niðurstöðu að konurnar koma fram allar í há-kristólógísku samhengi sem er mjög jákvætt. En aftur á móti þá er einnig mjög neikvæð umgjörð sem að umlykur þessar sögur, skemst er þar að minnast sagan af samversku konunni, sem að flytur fréttir af Jesú og heilt þorp tekur trú. En í lok sögunnar er sagt að fólkið hafi tekið trú, ekki fyrir hennar tilstilli heldur vegna þess að fólkið sá sjálft. Þannig að sagan endar á að gert er lítið úr henni og því hlutverki sem að hún ber í sögunni. Einnig eru niðurlægjandi tilmæli lærisveinanna til staðar sem að auka ekki á jákvæðnina í sögunni. Sagan af Maríu Magdalenu sem að er upprisuvottur og fyrst til að flytja fréttir af Jesú upprisnum, fyrst til að trúa á það sem að hefur gerst. Hún er ekki til staðar þegar Jesús gefur lærisveinunum heilagan anda, hún hverfur úr Guðspjallsögunni og þannig gert lítið úr hennar hlutverki. Þetta eru bara nokkur dæmi en það er þetta sem að Kitzberger á við, þegar hún segir að sögurnar af konunum hafi ekki allar góðan endi, þó að, að sjálfsögðu þær hafi jákvæð elment í sér eins og játningar ofl. Það er menningarlegt umhverfi guðspjallsins og samtíma viðhorf í garð kvenna sem að kemur hér inn í guðspjallsöguna og það er það sem að Kitzberger ofl. konur vilja að við séum meðvituð um. Það er ekki bara hægt að einblína á að jú Jesús átti samskipti við konur og margar þessara sagna eru frelsandi, það eru einnig neikvæðir þættir og við verðum að skoða hvaðan þessir þættir koma og meta hversu mikið við getum látið þá þætti stjórna okkur í dag!

Carlos: Þróunin er að sjálfsögðu mjög skýr í Hirðisbréfum Páls. En það er samt merkilegt að skoða fyrra Klemensarbréf sem að ritað er af söfnuðinum í Róm til safnaðarins í Korintu (sem að var stöðugt með eitthvað vesen ) en það bréf er talið ritað alveg við lok fyrstu aldar en þar er verið að þrýsta á að söfnuðurinn setji sig undir viðeigandi félagslega- og stigveldis reglu hins ytra, rómverska heimsveldis. Fræðimaður að nafni Ray Pickett skrifar í grein sem fjallar um átökin í Korintu (í greinasafni sem heitir A Peoples history of Christianity Vol 1):

Við fáum innsýn í annan ágreining kirkjunnar í Korintu við enda fyrstu aldarinnar gegnum bréf sem að heitir 1. Klemensarbréf. Það er talað um öldunga sem eru ekki aðeins höfuð heimilis síns heldur prestar samkundunnar sem að hafa verið leystir frá embættum sínum. Samkundan hafði verið leidd af óformlegum karismatískum leiðtogum postula, spámanna og kennara, en stöðurnar höfðu nú þróast í formlegri embætti presta. Sá skilningur var uppi að þeir höfði fengið vald sitt frá Kristi með ábendingu frá postulunum.  Embættismennirnir í Róm sendu bréf til að vara samkunduna í Korintu við að þau voru að skapa hættu fyrir þau sjálf svo lengi sem að fréttir um uppreisn þeirra myndu ná til þeirra sem voru fyrir utan og til þeirra sem að voru í öðrum samkundum Krists.  Í bréfinu er krafist undirgefni við hina heimsvaldslegu reglu og að beðið sé fyrir hlýðni gagnvart þeim sem að ríkja og stjórna.  Ásamt því að hlýða hinni heimsvaldslegu reglu, þá þrýsti þetta bréf Rómverjanna til Korintu að setja samfélagið þeirra og fjölskyldu líf undir ríkjandi félagslega reglu. Þetta inngrip rómversku kirkjunnar í málefni Korintu er grundvallað á aðgerðum rómverska þingsins og keisarns. Bréfið talar fyrir hlýðni gagnvart embættismönnum samkundunnar og undirgefni gagnvart félagslega ríkjandi stigveldi ríkis og samfélags. Friður og samlyndi þýddi undirgefni á móti því sem að Páll hafði talað áður um einingu í fjölbreytileika. Undirgefni kvenna var sett fram sem hið fullkomna án gagnkvæmra skyldna eiginmanna og feðra eins og við sjáum í deutero-pálínsku hefðinni.  

Við höfum enga hugmynd, nákvæmlega hvernig Korintubúarnir brugðust við þessu bréfi embættismanna rómversku kirkjunnar. 70 árum síðar skrifaði Dionysus í Korintu bréf til rómversku kirkjunnar að bréfið þeirra (1. Klemens) væri lesið upphátt á samkomum reglulega til að fá leiðbeiningar. Undir slíkum þrýstingi þá voru Korintubúarnir að aðlaga stöðu sína að hinni rómverski heimsvaldsreglu.

Þannig að hér er strax farið að ýta konum undir setta félagslega reglu hins rómverska heimsveldis sem að verður svo alveg skýr í Hirðisbréfunum um miða aðra öldina.  Takk Jenný og Laufey
!

[halkatla, 25.1.2008 kl. 09:43]

vá þú ert svo dugleg

[Sunna Dóra Möller, 25.1.2008 kl. 09:47]

Anna: Dugleg svona í skömmtum.....þess á milli er ég ægilega værukær...hahahaha....tek svona tarnir! Nú er ein slík að hefjast, vona að hún vari sem lengst !

[Ásthildur Cesil Þórðardóttir, 25.1.2008 kl. 20:33]

Knús á þig Guðskona.