Konur, embætti og kirkjuregla í frumkristni!

Hér er umfjöllun úr greinasafni sem að ég er að lesa fyrir riterðina mína "Women & Christian Origins" ritstýrt af Ross Shepard Kraemer og Mary Rose D´Angelo.

Greinin sem fjallar um konur og embætti í frumkristni er eftir Francine Cardmann:

Varðandi þetta málefni eru þrenns konar textar mikilvægir!  

1. 1 og 2. aldar textar sem krefjast þess að Páll sé kennivaldið að baki, Hirðistbréfin og Acts of Paul and Thecla!
2. 3. og 4. aldar kirkjuregla sem krefjast kennivalds postulanna almennt!
3. 4. og 5. aldar ákvarðanir kirkjuþinga  og bréf Gelasíusar páfa I.

 Saga Páls og Theclu! 

Sagan segir af konu (Theclu) sem ver skírlífi sitt, þolir pyntingar og lifir af. Í sögunni er Páll sjálfur hissa á hennar afkomu. Hún skírir sjálfa sig og verður þannig andlegur jafningi Páls. 

 Thecla skírir síðan Tryphaenu og kvenþjóna hennar sem veittu henni skjól í Antíokkíu. Hún verður síðan farandpredikari, sjálfstæð frá trúboði Páls sem í fólst að fara út og boða orð Guðs.  Thecla spyrnir gegn félagslegum og pólistískum öflum á hennar dögum og yfirvinnur andstöðu Páls á prestdómi hennar.  

Saga hennar varpar ljósi á tvíræðnina varðandi kennivald kvenna á frumdögum kristni.  

Eins og Thecla, þá upplifðu aðrar kristnar konur á þessum tíma skírlífi sem uppsprettu valds og umboðs; jafnt sem ótta og hættur. Kvenpíslarvottum, sérstaklega meyjum var reglulega ógnað með kynferðislegum árásum og ofbeldi af rómverskum yfirvöldum sem yfirheyrðu þær og dæmdu.

Það er líklegt að Thecla standi ekki bara fyrir eina sögulega konu, heldur margar konur sem snemma á fyrstu og á annarri öldinni predikuðu opinberlega, skírðu og kröfðust opinberlega kennivalds Páls fyrir starfi sínu.  Líkt og með margt annað þá hefur verið fiktað við ímynd Theclu túlkendum hennar sögu. Hún hefur verið tekin úr upprunalegu samhengi sínu og var hennar minnst sem píslarvotts og hún heiðruð sem mey, jafnvel þó að saga Páls og Theclu sýnir hana sem predikara og kennara.

Umbreytt ímynd hennar ýtti undir útilokun kvenna frá embættum með því að stroka út mynni hennar, sem sterk kona sem predikaði og skírði!

Hirðisbréfin: 

Hér um ræðir 1Tím; 2Tím og Títus! Þessi bréf endurspegla hina hliðina á sögu Theclu. Hér kemur fram feðraveldisreglan innan kirkjunnar. Hér er spurning sett við það hvort konur hafi getað verið á meðað öldunganna og hvort að hugsanlegt sé að öldungar hafi valið biskupa. Hugsanlegt er einnig að hér hafi verið til kvendjáknar á tímum Hirðisbréfanna. Biskupar og karlprestar urðu jafnóðum valdameiri innan þessa ramma, með því skyggðist á prestdóm kvenna og þeim var ýtt á jaðarinn í kristnum samfélögum. Kennivald postulunna varð minningu Theclu meiri, sem löglegur kvarði á lögmætan prestdóm. 

Postulleg hefð Hippólýtusar.  

Tilgangur hans var að sannfæra lesendur um það að það mætti “halda fast í þá hefð sem hafði verið til það til nú”  Hann nefnir þrjá hluta: Klerkastéttin; leikmenn og hversdaglegt kristið líf! Hann fjallar einnig um val; vígslu og skyldur prestanna! Tveir hópar kvenna koma fram hjá Hippólytusi: Ekkjur og meyjar! Hippolytus þekkir ekki til kvendjákna eða embætti djákna í Róm. Hann greinir á milli embætta sem þurfa vígslu og annarra sem þurfa að skipað er í. 

Didascalia apolstolorum! 

Endurspeglar aðstæður í Sýrlandi eða Palestínu einhvern tímann á 3. öldinni! Embætti ekkjunnar er skilgreint sem bæn fyrir kirkjunni og velgjörðarmönnum hennar. Talað er um að konur ögri kennivaldinu ekki aðeins biskupanna, heldur einnig allra manna. Didascalia notar hina trúföstu mynd af Maríu mey til að neita konum um vald til að kenna og skíra.  Hér er þó embætti kvendjákna er nauðsynlegt og mikilvægt. Didascalia setur konur þá sem djákna og ekkjur á jaðarinn ef ekki alveg út af honum!

Ekkjur og djáknar eru aðgreindar frá leikmönnum en settar undir karlklerkana! Djáknar eru formlega séð tengdir klerkastéttinni en ekkjur eru það ekki. Embætti kvendjáknans er viðurkennt og opinbert á meðan ekkjan er á einkasviðinu og á margan hátt til vandræða. Didascalia gerir kvendjáknum hærra undir höfði en ekkjum og meyjum. Það er hlutverk er þó takmörkunum háð.  Á meðan Thecla er Icon fyrir prestdóm kvenna í kristinni hreyfingu þá er hér hið stöðuga altari og hin þögula María sem þjónaði Jesú tákn fyrir stöðu kvenna innan kirkna. 

Hinar postullegu stofnanir! 

“Apostolic constitutions” 

Þetta rit er frá því seint á 4. öld og upprunnið í Sýrlandi! Meðhöndlun ekkjunnar fylgir kunnuglegu munstri! Hér er hlutverk þeirra takmarkaðra en í Didascalíu.  Konan er líkami. Hún er líkami mannsins og tekin úr síðu hans. Allt frá tímum Evu ríkir maðurinn yfir konunni. Höfuðhluti konunnar er frá manninum, þar sem hann er höfuð hennar. Hér birtast önnur rök gegn vígslu kvenna: Konur voru vígðar í heiðnum trúarbrögðum þessa tíma sem prestar kvenguða. Hinn kristni Guð var karlkyns: Karlmenn voru því prestar! 

Hér er viðurkennt kvenkyns hlutverk djákna! Díakónessur voru tengdar heilögum anda og þar með klerkastéttinni! Samt voru þær settar undir karldjákna! 

Kanóninn og játningar um kvenkyns embætti! Kanón 15 frá kirkjuþinginu í Kalkedón 451: Lýsir víglsu kvendjákna. Hlutverk þeirra er viðurkennt í þessum kanón.  

Í vestrinu eru litlar sannanir fyrir nærveru kvendjákna.

Þing í Nimes í Gallíu 396 setti fram vanþóknun á nærveru vígðra kvenna og reyndi að koma í veg fyrir að slíkt gerðist aftur.  

Kirkjuþing í Orange 441, kanón 25. Hér er þekkt tilvist kvendjákna þar sem að vígsla þeirra er sérstaklega bönnuð. Sagt að að kvenkyndjáknar eigi ekki að vígja.   

Bréf sem að Gelasíus Páfi 1 sendi 494 til biskupa á Suður-Ítalíu og Sikiley: Konur  tilheyra ekki altarisþjónustunni!

Kveðja     

 

Tilvitnun!

Þar sem að ég hef alveg sérstaklega gaman af því að koma með tilvitnanir í bækur sem að ég er að lesa ákvað ég að bregða ekki út af þeim vana og setja fram hér eins sem að mér finnst alveg sérstaklega góð! Hún er úr bókinni "In Search of Paul. How Jesus´s Apostle Opposed Rome´s Empire with God´s Kingdom". Bókin er eftir þá félaga John Dominic Crossan og Jonathan L .Reed.

"All of that is, quite simply, Paul´s egalitarian vision in action of a Christian kenotic community that empties itself in love and service for others. But, as some at Chorinth assured him, that is not how the wise and strong if this world operate, not outside Christianity and not inside it either. That is not, they could have said, the normalcy of either civilization or regligion, wich always work by wisdom and strength overpowering foolishness and weakness. To wich Paul´s only reply would have been: Yes, but "God´s foolishness is wiser than human wisdom, and God´s weakness is stronger than human strength (1.Kor.1.25)".

Með kveðju,

Sunna

Kynverund og kynhlutverk í Róm og Grikklandi til forna!

Ég hef verið að lesa bók í vetur í námskeiði í nýja testamentisfræðum. Þar er umfjöllunarefnið “dauðinn á milli Jesú og Páls”. Bókin umrædda er eftir John Dominc Crossan og Jonathan L. Reed. Það sem er skemmtilegt við þessa bók er að hún vinnur mikið út frá fornleifafræðinni og rannsóknum hennar í nálgun sinni. 

Í bókinni er farið í trúarbrögð Rómverja og einnig  kíkt aðeins á launhelgarnar sem að mér finnast alveg afskaplega áhugaverðar og mun skoða í tenglsum við lokaritgerðina mína.  Þeir félagar koma m.a. inn á trúarbrögð sem að tengdust hinni miklu móður (Magna Mater). Ásamt því að dýrka hina miklu móður var hinn ungi fallegi Attis dýrkaður. Hann átti að hafa gelt sig vegna afbrýðissemi hinnar miklu móður. Hann dó en hún reisti hann upp frá dauðum. Hann varð síðar módel fyrir hina svokölluðu “galli”. En það voru prestar sem að geltu sig og klæddu sig í skæra lit svo að eitthvað sé nefnt.

Í augum Rómverja voru “galli” hvorki karlar eða konur. Sjálfspíningar þeirra voru litnar illu auga af rómverskum höfundum. Þeim var gefið að sök að stunda munnmök við konur í stað þess að vera geldingar eins og þeim bar.  “Galli” rugluðu rómverska karlmenn í ríminu eftir að hafa unnið á sjálfum sér spjöll stóðust þeir ekki lengur rökin fyrir “eðlilegri” kynlífshegðun karlmanna sem var líst með “inngöngu (penetration)” og stjórnun. Með því að leggjast svo lágt að að fara inn í konur með tungunni gerðu þeir lítið úr karlmönnum, voru álitnir “and-karlmannlegir”. “Galli” fóru yfir mörkin og þess vegna rugluðu þeir karlmannselítuna og það sem að þeir álitu sem viðeigandi kynlífshlutverk.

 Um getnaðarlim karlmanna og stjórnun í Róm til forna. 

Í Róm til forna var eðlileg kynferðisleg hegðun tengd völdum, kyni, aldri og stöðu. Þar var fullorðinn karlmaður sem átti land valdamestur. Eðlileg kynferðisleg hegðun á tímum Páls var því byggð á stjórnun og valdi. Í sinni verstu mynd var það byggt á undirgefni og auðmýkingu. Áletranir og slagorð sem hafa verið skrifuð í hornum á baðhúsum, svefnherbergisveggjum og á öðrum myndum gefa til kynna ekki hafi verið til hugsun um kynferðislega gagnkvæmni, frekar er um að ræða kynferðislegt stigveldi.  

Þessar myndir gefa til kynna karlkynsvald, misnotkun og jafnvel auðmýkingu á kvenlíkömum. Þær tilgreina sérstaklega vald karlmannsins, eignarétt hans og inngöngu hans inn í kvenlíkamann.  Hið stóra hlutverk sem valdið lék í félagslegum ritum um kynferði til forna kemur einnig fram í því hvernig Grikkir og Rómverjar greindu á milli virkra hlutverka og óvirkra hlutverka, þar sem að hið æðra var skilgreint sem virk karlkyns “innganga” (penetration). Karlmaðurinn er alltaf skilgreindur sem virkur en konan óvirk. 

Hugmyndir um virkni og inngöngu voru ekki aðeins tjáðar með kyni, stétt og stöðu. Hinn vel stæði maður var frjáls til að fara virkt inn í nánast hvern sem er, viðfang hans gat verið kona, ungur maður eða lágstéttar maður. Þetta sýnir það hversu algeng og svo virðist sem að samþykkt samskipti tveggja karlmanna voru í Grikklandi og Róm og verða þau að skiljast innan þessa ramma. Í Grikklandi hafði það lengi verið algengt að fullorðnir karlmenn sem að áttu land fóru inn í ekki aðra karlmenn í sömu stöðu heldur unga táningspilta. 

Í Róm var það þannig að ríkir menn höfðu á heimili sínu táningspilta sem voru þrælar og karlmenn innflutta frá litlu Asíu, sem voru sérstaklega fluttir inn til kynlífsnotkunar. Þeir voru sóttir og farið var virkt inn í þá líkt og gert var við konur. Síðar losuðu hinir ríku rómversku karlmenn sig við þá þegar þessi ungu menn fullorðnuðust.  

Það að vera aðili sem að farið var inn í var staða sem að féll konum, drengjum og þrælum í hlut. Þau voru auðmýkt í leiðinni.  Það sem var ekki til innan þessarar myndar var jafningja staða eða jafningja samband. Jafnrétti var ekki til í neinu handriti, hvort sem um var að ræða karl og konu, karl og dreng eða karl og karl.  

Gyðinglegt siðferði var annars konar. Til að segja það hreint og skýrt: Kynlíf var takmarkað við hjónaband, á milli karls og konu með þann tilgang að geta afkvæmi. Nekt var skammarleg og sérstaklega viðkvæmt mál fyrir umskorna karlmenn í opinberum böðum Rómarveldis.  

Þegar þessi dæmi eru skoðuð þá verður manni ljóst annars vegar samhengi Mt. 19 þar sem að komið er inn á geldingana. En þeir rugluðu kynímynd hins eðlilega kalrmanns í rómverskum skilningi. Þess vegna hefur það verið sagt að Jesús ögri hefðbundnum kynímyndum rómverska ríkisins í Mt. 19.  

Hitt dæmið sem að ég tók til um umhverfi Páls þegar kemur að kynlífi sýnir okkur að það er ekki verið að fordæma samkynhneigð eins og við þekkjum hana í dag. Jafningjasamskipti eru ekki til, heldur er kynlíf algjörlega tengt stöðu einstaklinganna sem í hlut eiga, annars vegar sem sá sem virkt fer inn í einhvern og hins vegar sem að óvirkt lætur fara inn í sig. Þegar kemur að hinni óvirku stöðu eru það konur, ungir drengir og þrælar sem að taka við. Staða sem í felst auðmýking og skömm. Staða sem í dag myndi vera túlkuð sem misnotkun.  

Þetta samhengi er ljóst og með því að skoða þennan tíma verður manni ljóst að ekki er hægt að nota þessa texta biblíunnar sem að lýsa kynferðislegum samskiptum karlmanna til að mæla gegn samvistum samkynhneigðra í því samhengi sem að við þekkjum til í dag.    

Viðeigandi regla heimilisins í Efesus 5!

Í bréfum Nt eru nokkrir ritningarstaðir sem að leggja áherslu á stigveldisreglu heimilisins (hinir svokölluðu patriarchal codes). Þeir eru m.a. í Kol. 3.18-4.1; 1 Pétur 2.11-3.12 og Ef. 5.21-33.  Hér ætla ég að líta aðeins á það sem að Elisabeth Schussler Fiorenza segir í bók sinni “In Memory of Her”  um textann í Efesusbréfinu en hann hljóðar svo: 

 21. Verið hver öðrum undirgefnir í ótta Krists:
22. Konurnar eiginmönnum sínum eins og það væri Drottinn.
23. Því að maðurinn er höfuð konunnar, eins og Kristur er höfuð kirkjunnar, hann er frelsari líkama síns.
24. En eins og kirkjan er undirgefin Kristi, þannig séu og konurnar mönnum sínum undirgefnar í öllu.
25. Þér menn, elskið konur yðar eins og Kristur elskaði kirkjuna og lagði sjálfan sig í sölurnar fyrir hana,
26. til þess að helga hana og hreinsa í laug vatnsins með orði.
27. Hann vildi leiða hana fram fyrir sig í dýrð án þess hún hefði blett eða hrukku né neitt þess háttar. Heilög skyldi hún og lýtalaus.
28. Þannig skulu eiginmennirnir elska konur sínar eins og eigin líkami. Sá, sem elskar konu sína, elskar sjálfan sig.
29. Enginn hefur nokkru sinni hatað eigið hold, heldur elur hann það og annast, eins og Kristur kirkjuna,
30. því vér erum limir á líkama hans.
31. Þess vegna skal maður yfirgefa föður og móður og búa við eiginkonu sína, og munu þau tvö verða einn maður.
32. Þetta er mikill leyndardómur. Ég hef í huga Krist og kirkjuna.
33. En sem sagt, þér skuluð hver og einn elska eiginkonu sína eins og sjálfan sig, en konan beri lotningu fyrir manni sínum. 

Elisabeth segir að hinar hefðbundnu heimilisreglur gildi milli kristinna para og kristinna þræla og meistara þeirra. Þar af leiðandi gilda þessar reglur yfir allt heimilið sjálft.          

Hún segir að sambandið milli Krists og kirkjunnar sem er tjáð með myndlíkingunum, höfuð og líkami jafnt sem brúður og brúðgumi verði sú mynd sem að notuð er um hið kristna hjónaband og öfugt. Þessi guðfræðilega mynd styrkir hið menningarlega feðraveldis munstur sem í felst undirgefni, þar sem að sambandið milli Krists og kirkjunnar er ekki samband jafningja augljóslega og um leið er kirkjan sem brúður algjörlega háð og undirgefin höfði sínu. Þess vegna er þetta almennt ætlað öllum meðlimum hins kristna samfélags.  Eins og kirkjan er undirgefin Kristi, þá þarf eiginkonan að gefa sig undir manninn sinn í öllu. Hér undirstrikar orðalagið “í öllu” hina undirgefnu stöðu eiginkonunnar gagnvart eiginmanni sínum.

Efesus 5.22. krefst þess að undirgefni eiginkonunnar sé í samræmi við trúarlega undirgefni hennar gagnvart Kristi, Drottni hennar. Þessar leiðbeiningar til eiginkvennanna styrkja hjónabandsskilning feðraveldisins og hann er réttlættur kristsfræðilega. Þess vegna er eru þessar leiðbeiningar súmmeraðar upp í lokin þegar eiginkonunum er sagt að óttast eiginmann sinn (v.33).

Enn frekar verður samband Krists við kirkju sína fordæmi fyrir kærleikssamband milli eiginmanns og eiginkonu hans. Sjálfs-fórnandi kærleikur Krists verður módel fyrir slíkt samband. Feðraveldis yfirráð eru því á róttækan hátt véfengd.  

Þrátt fyrir það verður það að segjast að þessar kristsfræðilega endurmótun á ríkjandi stöðu karlmannsins og skyldum hans hefur ekki þann kraft guðfræðilega til að umbreyta stigveldisreglu heimilisins í feðraveldinu, jafnvel þó að það hafi verið ætlun höfundar. Í staðinn leggur Efesusbréfið meiri áherslu á óæðri stöðu eiginkonunnar kristsfræðilega í hjónabandinu. Hægt væri að segja að á meðan hvatningin til eiginmannsins setji fram hvað það merkir að vera í hjónabandi, krefst hvatningin til kvennanna af þeim að þær virði viðeigandi félagslega hegðun.  

Ástæðan fyrir þessu guðfræðilega skammhlaupi höfundar, getur verið að hann hafi áhuga á að skýra nánar samband Krists og kirkjunnar sem að hann eyðir mestum tíma í það sem eftir er bréfsins. Um það er svo sem ekki vitað svo víst sé. En þrátt fyrir það tekur Efesus 5.21-33 þátt í því að ýta undir feðraveldis-heimilisregluhefðina svo langt sem að bréfið tekur yfir þá reglu og endurmótar undirgefni kvenna gagnvart eiginmanni sínum sem hina kristnu trúarlegu skyldu.  Á sama tíma, mótar höfundur feðraveldisregluna varðandi undirgefni og yfirráð, með hinu kristna boði að elska og lifa í samræmi við líf Krists.  Í heildina tekst höfundi ekki að kristna þessa reglu. Guðspjall friðarins hefur breytt sambandi gyðingja og Grikkja, en ekki félagslegum hlutverkum eiginkvenna og þræla í húsi Guðs. Þvert á móti er hinn menningarlegi strúktúr gerður guðlegur og þess vegna styrktur.  

Elisabeth segir í lokin að þessir pristlar geri okkur kleift að rekja upphaf “stiveldisstefnunnar” ekki aðeins innan hins kristna heimilis heldur innan kirkjunnar sem “heimili” Guðs.  

Elskaðu!

Bóndinn minn á predikun við texta dagsins á tru.is ! Predikun flutt í Laugarneskirkju í morgun.

Slóðin er þessi: http://www.tru.is/postilla/2007/5/elskadu-2

Þetta er hin fínasta predikun og góð sunnudagslesning!

Með kveðju, Sunna

Guðspjall dagsins!

Texti dagsins sem er 4. sunnudagur eftir páska er úr Jóhannesarguðspjalli 15. kafla:

Þetta er mitt boðorð, að þér elskið hver annan, eins og ég hef elskað yður. Enginn á meiri kærleik en þann að leggja líf sitt í sölurnar fyrir vini sína. Þér eruð vinir mínir, ef þér gjörið það, sem ég býð yður. Ég kalla yður ekki framar þjóna, því þjónninn veit ekki, hvað herra hans gjörir. En ég kalla yður vini, því ég hef kunngjört yður allt, sem ég heyrði af föður mínum. Þér hafið ekki útvalið mig, heldur hef ég útvalið yður. Ég hef ákvarðað yður til að fara og bera ávöxt, ávöxt, sem varir, svo að faðirinn veiti yður sérhvað það sem þér biðjið hann um í mínu nafni. Þetta býð ég yður, að þér elskið hver annan.

Ég held að þetta sé texti sem að minnir okkur á hvað er það sem að skiptir mestu máli í lífinu. Jesús segir sjálfur hér að þetta sé hans boðorð, að við elskum hvert annað eins og hann hefur elskað okkur. Þetta er öllum boðorðum æðra!! Hér er það elskan sem að er hið æðsta gildi! Höfum það í huga í dag á þessum sunnudegi.

Kveðja, Sunna Dóra!

 

Kirkjan mótmælir ofbeldi gegn konum!

Ég hef verið að lesa framkvæmdaáætlun fyrir kirkjur til að sporna við ofbeldi gegn konum. Þetta rit er skýrsla lúterska heimssambandsins um ofbeldi gegn konum. Þessi skýrsla er árangur starfs þar sem fjöldi kirkjufólks um allan heim leitaðist við að lýsa og skilgreina ofbeldi í menningu, kirkju og samfélagi.  Þessi skýrsla er um margt merkileg og athyglisverð í því samhengi þar sem hún leitast líka við að skýra kynbundið ofbeldi sem á sér stað innan kirkjunnar sjálfrar.

Staðreynd sem kirkjan sjálf hefur oft og tíðum átt erfitt með að horfast í augu við. Það er staðreynd að innan Biblíunnar eru ritningarstaðir sem tala um vald karlmannsins yfir konunni og þurfum við ekki að leita lengi til að finna slíka staði. Innan Mósebóka og Deutero-pálínsklu hefðarinnar má finna mörg dæmi um slíkt. 

Í skýrslunni segir meðal annars að: “Viljaleysi og vanmáttur kirkjunnar til að snúast gegn ofbeldi karla gegn konum og til að styðja konur í baráttu gegn ofbeldinu skýrist af því hvað kirkjurnar eiga sér djúpar rætur í menningarheimi feðraveldisins. Sú menning mótar einnig skipulag þeirra, guðfræði og guðsþjónustu.”

Það segir einnig: “Að þess vegna mun starf kirkna gegn ofbeldi og aukin samstaða með málstað kvenna vekja upp spurningar um guðfræðileg grundvallaratriði. Á okkar dögum eru umræður um allan heim um hvernig skipulag kirkna, Biblíusýn þeirra og Biblíunotkun, og orðanotkun þeirra um Guð og guðsþjónustur og boðun þeirra á Kristi geri þær samsekar í að styðja við menningu sem lætur ofbeldi gegn konum viðgangast.” 

Tiltekin eru dæmi um þetta í skýrslunni: 

Einkenni feðraveldis í kirkjunni: Skipulag kirkjunnar er að mestu byggt á stigveldi og feðraveldi. 

Tungumálið um Guð:”Tungumálið mótar hugsun og lífsafstöðu hins sameiginlega trúarsamfélags og einstaklinganna innan þess. Sú ímynd Guðs sem oftast er notuð í kirkjunni er karlkyns: Faðir, konungur, herra og svo framvegis. Þó að Guðs sé ekki karlkyns í bókstaflegri merkingu, þá getur sá vandi skapast við þessa málnotkun að líkingin eigni karlmanninum guðdómleika og geri hann æðri konunni sem hefur ekki guðdómlega eiginleika. Þótt erfitt sé,  þá þarf að hefja sig yfir kynferði þegar talað er um guðdómlegan leyndardóm Guðs.” 

Jesús og val hans á karlkyns lærisveinum: “Þetta hafa verið rökin fyrir karlkyns prestum, postullegri vígsluröð og kirkjuleiðtogum. Þetta þarf að endurskoða í ljósi NT og vitnisburðar frumkirkjunnar.” Höfum vitnisburð af kvenkyns postulum.  

Jesús sem fórnarlamb: “Þessi ímynd er konum byrði sem verður enn þyngri vegna þess að hefðin upphefur sjálfsfórn, sjálfsafneitun, auðmýkt, þýlyndi og þjáningu. Sumar konur sem aldar eru upp í kristindómi samsama sig með fórnarlambinu Jesú. Í þjáningu sinni finnst þeim þær standa nærri honum og berjast þar af leiðandi ekki gegn þjáningunni. Það er mikilvægt að gera skýran greinarmun á því að vera slíkt fórnarlamd og meðvitaðri viljaákvörðun að fórna sér í þágu annarra eins og frelsari okkar gerði. Sú staðreynd að Guð vill gefa hinum krossfesta líf og gerir það mögulegt, þá  ætti það að gera konum, sem þjást vegna ofbeldis ljóst að Guð vill líka gefa þeim líf, gott líf. Krossfesting Jesú leggur ekki blessun sína yfir þjáninguna. Hún er vitnisburður um þann hrylling sem ofbeldi gerir annarri manneskju. Hún er ekki fyrirmynd að því hvernig afbera skuli þjáninguna heldur er hún vitnisburður um þann vilja Guðs að engin manneskja þurfi að þola slíkt ofbeldi aftur.” 

Pistlar ofar guðspjöllunum: “Valdir textar eru notaðir til að skilgreina hlutverk kvenna og setja þeim hegðunarreglur. Hin niðrandi ummæli Páls: Að konur skuli þegja, eru þekktari sem viðmiðun fyrir konur en sagan af konunni sem hafði blóðlát og Jesús bauð að tjá sig opinberlega. Ennfremur hafa textar verið teknir úr samhengi eða notaðir án þess að útskýra fyrir hvern þeir voru upphaflega samdir í því skyni að fella þá að ákveðinni hugmyndafræði eða til að vera trúir bókstaf ritningarinnar.” 

Fastheldni við bókstaf Biblíunnar: “Flestum kristnum mönnum finnst fastheldni við bókstaf Biblíunnar eina leiðin til að vera trúir köllun Guðs. Kenningar kirkjunnar verða að skýra hvernig taka skuli á “ósamræmi í guðfræðinni og freðinni guðfræði sem þiðnar ekki” til að kirkjan geti aðlagast breyttum aðstæðum, viðhorfum, menningu, gildismati og sérstökum þörfum fólks í neyð.“

 Guðfræðilegar hugmyndir sem hafa áhrif á þolendur ofbeldis: “Konum og börnum sem hafa orðið fyrir ofbeldi í kynlífi, finnst erfitt að hugsa um Guð sem eigi allan mátt og visku og sé allstaðar. Þau hafa sektarkennd af því að Guð hefur séð allt. Þau eru reið því að Guð, sem á allt vald og er alls staðar, kom þeim ekki til bjargar. Það verður að túlka þjáninguna á krossinum þannig að Guð sýni þar kærleika sinn sem sigrar hið illa. Það ætti að hvetja konur til að komast út úr vítahring ofbeldis, ótta, hugsanamynstri og þeim venjum sem þær hafa lært sem þolendur. Skipulag kirkjunnar og guðfræðilegar kennisetningar hafa átt sinn þátt í að treysta yfirburði karlkynsins í samfélaginu og hafa kirkjurnar oft þagað yfir ofbeldi gegn konum eða farið með það sem einkamál. Jesús lét skýrt í ljós samkennd sína með konum frá öllum lögum samfélagsins og sýndi hinum útskúfuðu og afskiptu sérstaka umönnun. Afstaða Jesú á að vera okkur fordæmi. Það að Jesú birtist fyrst konum eftir upprisuna sannar að hann vildi að konur yrðu þátttakendur í að breiða út fagnaðarerindið.”

Ritningarlestrar: “Í lestrum kirkjunnar er lögð áhersla á texta Biblíunnar þar sem konur eru ekki leiðtogar, en það hefur jafnan verið gert lítið úr leiðtogahlutverki kvenna í Biblíusögum. Þetta getur beinlínis aukið jaðarstöðu kvenna, stöðu sem þegar er hefð fyrir í Biblíutextum. Þegar vísað er til kvenna í Biblíunni er annað hvort sagt að þær hafi valdið tómum vandræðum, t.d. Eva og samverska konan eða að þær séu jákvæðar fyrirmyndir, eins og María móðir Jesú.” 

Guðsþjónusta: “Um allan heim og einnig á Íslandi vinna konur og einnig nokkrir karlar að því að endurnýja form og mál guðsþjónustunnar. Þannig að hún geti stuðlað að jafnrétti fremur en að styrkja hefðbundið feðraveldi og tignarröðun. Í guðsþjónustunni þarf að gera ráð fyrir því að fólk geti miðlað lífsreynslu sinni en það telst oft ómerkileg tilfinningasemi. Konur sem tilfinngaverur hafa ekki svigrúm til að tjá sína ríku og margvíslegu reynslu í venjulegum trúarathöfnum. Framlag þeirra nýtur sín bara í þröngum hópum. Ein leið til að vekja athygli á framlagi kvenna væri að minna á helgiathöfn kvenlærisveinsins sem smurði Jesú sem Messías með dýrindis smyrslum í hvert sinn sem kirkjan minnist píslargöngu Jesú á föstunni og í dymbilvikunni.” 

Endurvakning trúarlegrar öfgastefnu: “Uppgangur öfgafullra bókstafstrúarmanna sýnir vel ofbeldið sem konur þurfa að þola. Þeim finnst erfitt að viðurkenna að konur búi við heimilsofbeldi því samkvæmt uppeldi þeirra væru þær þá að neita nærveru Guðs í lífi sínu. Lögð er áhersla á að fyrirgefa eiginmanninum af því að ofbeldið er vegna áhrifa illra anda. Þær reyna að fela vandamálið af því að það er slæmur vitnisburður og hræðast prestinn eða gagnrýni annarra. Guðfræði þeirra fyllir þær skömm og þær bæla þjáningu sína. Þetta er andleg þjáning byggð á guðfræði uppgjafar. Hugmyndin er sú að líf kvenna sé friðþæging synda þeirra. Bæði vegna sektarkenndar, freistingar illra anda og fórnar finnst konum þær vera samsekar í heimilisofbeldinu og óttast refsingu samfélagsins og safnaðarins.”

Þetta sem hér hefur verið farið í að ofan birtist í ofangreindri skýrslu: “Kirkjan  mótmælir ofbeldi gegn konum”.

Vissulega geta allir tekið undir að innan ritningarinnar fyrirfinnst jafnréttisboðskapur innan Jesúhefðarinnar í guðspjöllunum og í raunverulegum bréfum Páls eins og Gal. 3.28. En raunin hefur verið allt önnur eins og þessi mikilvæga skýrsla greinir frá og sýnir okkur að kristin kirkja á mikið verk óunnið og rödd kvenna mikilvægari en nokkru sinni fyrr. Jafnréttismálin eru ekki útrædd og orðin leiðinleg tugga eins og mörgum finnst og fórna höndum þegar þessi mál eru rædd, heldur eru þau dauðans alvara þar sem líf kvenna og barna er í húfi. 

Snilldargrein!

Varð að vekja athygli á þessari snilldargrein á tru.is eftir sr. Óskar H. Óskarsson prest í Akureyrarkirkju. Þessi grein er algjör snilld!!

http://www.tru.is/pistlar/2007/5/ad-rjufa-ekki-hefdina-daemisaga

 

Filipusarguðspjall!

Filipusarguðspjall er gnostísk anþólógía með löngum íhugunum sem skrifaðar voru af lærisveinum Valentínusar! Valentínus var uppi á 2. öldinni og var milkill mystíkei, kennari og predikari. Hann kann að hafa samið "sannleiksguðspjallið" sem er falleg ræða sem fannst með Nag Hammadí ritunum um miðja síðustu öld.

Hugsanlega var Filipusarguðspjall skrifað í Sýrlandi á 2. öldinni eða aðeins síðar. Um þetta er þó ekki hægt að segja með öruggum hætti. Þó eru tilvísanir í sýrlensk hugtök sem að gefa til kynna tengsl við sýrlensku og sýrlenskar bókmenntir!

Þessi ummæli eru meðal annars í Filipusarguðspjalli:

Wisdom and Mary Magdalene:

Wisdom, who is barren, is the mother of angels.

The companion of the savior is Mary Magdalene. The savior loved her more than all the disciples, and he kissed her often on her mouth.

The other disciples ...said to him, why do you love her more than all of us?

The savior answered and said to them, Why do I not love you like her? If a blind person and one who can see are both in darkness, they are the same. When light comes, one who can see will see the light, and the blind person will stay in darkness.

Þess má geta aukreitis að þetta guðspjall tilheyrir svo kölluðum apókrýfum ritum Nt og er því ekki hluti af viðurkenndum ritum kanónsins, þannig að það er óþarfi að fara að hristast af kvíða yfir villunni sem  að hér kemur fram

Af kvennaguðfræði og karlmiðlægu orðfæri!

Tungumálið sem að notað er um Guð í Biblíunni er hlaðið karlkyns útilokandi myndum. Sá sem vinnur að þýðingu verður að spyrja sig hvort að biblíutextinn krefist þess að kyn guðs sé að eðli til karlkyns eða hvort slíkt kyngervi er gegn ætlunum biblíutextans og guðfræðilegs samhengis. Karlmiðlægt innifelandi tungutak nefnir konur aðeins þegar nærvera þeirra er einhvers konar vandamál eða þá að þær eru á einhvern hátt framúrskarandi. Biblíutextinn nefnir konur ekki í venjulegum hversdagslegum aðstæðum þeirra. Karlmiðlægt orðfæri innifelur konur en nefnir þær ekki sérstaklega. Þó að flestir fræðimenn geri sér grein fyrir að kristin samfélög samanstandi bæði af körlum og konum er yfirleitt talað um “hina útvöldu”, “hina heilögu” , “bræður” og “syni” þegar átt er við bæði karla og konur. Slík karlkyns orð eiga við allt samfélagið. Þetta er skilið sem innifelandi tungutak fyrir bæði kynin. Þess vega þarf í ritskýringu að taka alvarlega álitamál karlmiðlægs orðfæri sem er þá almennt orðfæri innan Biblíunnar. 

Þar sem að flestir fræðimenn í Nt taka það sem gefið að leiðtogahlutverk í frumkristni hafi verið á höndum karla, gera þeir t.d. ráð fyrir að þær konur sem að eru nefndar í bréfum Páls hafi verið aðstoðarkonur postulanna, sérstaklega Páls. Slíkar karlmiðlægar túlkanir skilja ekkert rými eftir fyrir annars konar tilgátur að konur hafi verið trúboðar, postular eða leiðtogar safnaða sem voru sjálfstæðir frá Páli og að konurnar hafi verið jafnar honum. Þar sem staða Páls var stundum varhugaverð og alls ekki samþykkt af öllum meðlimum safnaða hans er það jafnvel mögulegt að sumar konur hafi haft meiri áhrif en Páll sjálfur. Textar eins og Róm. 16.1-7 gefa til kynna að konur sem voru leiðtogar í frumkristnum söfnuðum áttu stöðu sína ekki Páli að þakka. Það er líklegt að Páll hafi jafnvel neyðst til að vinna með þeim og gangast við átoríteti þeirra innan samfélaganna. Hér er um að ræða konur eins og Föbe, Priscu eða Júníu. Með því að horfa fram hjá leiðtogahlutverki þessara kvenna er verið að styrkja patríarkalíska virkni nútíma kirkjunnar.  

Þessi umfjöllun er tekin úr bók Elisabeth Schussler Fiorenzu, “In Memory Of Her. A Feminist Theological Reconstruction Of Christian Origins.”.